Algemeen                                                <laatst bijgewerkt:  2020-12-01>
 
De nieuwe kleren van de keizer 
Wat betekent HiFi
Hoe weet je of je HiFi in huis hebt
Wat zijn de belangrijkste factoren die de geluidsweergave thuis nadelig beinvloeden
Hoe komt de klankkleur  van het geluid tot stand
Hoe komt het dat we geluid ruimtelijk ervaren
Waar moet je op letten om goede luidsprekers te vinden
HiFi en de buren
Hoofdtelefoon
Je hebt geen HiFi nodig om van muziek te kunnen genieten
HiFi als hobby
Op de ziel getrapt
Hoe heeft al deze onzin in de wereld kunnen komen
De geloofwaardigheid van de informatie op deze en andere websites
 
De nieuwe kleren van de keizer (beknopt)
Op een dag kreeg de Keizer bezoek van een kleermaker die vertelde dat hij een nieuwe, dure stof gebruikt die slechts zichtbaar is voor slimme mensen. Dat leek de keizer wel wat en hij bestelde meteen een duur gewaad. Toen de Keizer z'n nieuwe kleren kon passen zei hij -beschaamd door het feit dat hij ze niet kon zien- "Wat een prachtig gewaad!". En de hele hofhouding beaamde dat want niemand durfde de Keizer tegen te spreken.
Bij de eropvolgende rijtoer zat de Keizer geheel naakt op z'n paard, maar niemand had het lef om dat te zeggen.
Alleen een klein jongetje riep: Héé kijk nou, een blote vent op een paard!
Dit sprookje is illustratief is voor een aantal beweringen die in het High-End HiFi-land rondgepompt worden.
Top
Wat betekent HiFi?
HiFi is een afkorting van het engelse "High Fidelity", in het Nederlands: "Grote Getrouwheid"
Er wordt mee bedoeld dat de geluidsweergave een grote getrouwheid vertoont met het origineel, doorgaans het geluidsbeeld in de concertzaal of de opneem studio.
In de 50 / 60-er jaren is door enkele elektronica tijdschriften het gebruik van de Nederlandse term "Werkelijkheids Weergave" aangemoedigd. Dat is niet gelukt. De afkorting WW heeft later een geheel andere betekenis gekregen.
Top
Hoe weet je of je HiFi in huis heb?
Ga eens naar een concertzaal(tje) waar akoestische muziek gemaakt wordt (dus zonder microfoons en luidsprekers). Het doet er niet erg toe wat voor muziek het is, maar het is wel handig als je dezelfde of soortgelijke muziek ook thuis op de plaat hebt of via de biep kunt lenen. Luister aandachtig naar de klank van de instrumenten en de ruimtelijkheid van de weergave.
Beluister vervolgens dezelfde of soortgelijke muziek thuis via je geluids-apparatuur. Let ook weer op de klank van de instrumenten, en de ruimtelijkheid van de weergave.
Als je je terugwaant in de concertzaal ben je een gelukkig mens en hoef je niets aan je apparatuur te veranderen.
Meestal zul je een aanzienlijk verschil merken tussen de weergave thuis en die in de concertzaal. Dat is enerzijds onontkoombaar (je huiskamer is nu eenmaal geen concertzaal) anderzijds kun je met een bepaalde geluidskwaliteit best gelukkig zijn.
Als je niet tevreden bent hoop ik dat je met de informatie op deze website wat verder komt. Mijn bedoeling is om je ervan te weerhouden veel geld uit te geven aan onwerkzame dingen die men je -zekerer weten- zal proberen aan te praten, en je wat tips te geven waar je wellicht wel aandacht aan zou kunnen besteden.
Top
Wat zijn de belangrijkste factoren die de geluidsweergave thuis nadelig beinvloeden?
Het meest voorkomend zijn slechte luidsprekers en/of een slechte opstelling van de luidsprekers.
Zorg dat er vanuit de favoriete luisterstoelen een vrij zicht is op de luidsprekers en dat de luidsprekers ongeveer op dezelfde afstand staan.
Zet de luidsprekers enigszins vrij van de omgeving en ongeveer op oorhoogte (dus niet aan het plafond en ook niet achter meubelstukken of in een boekenkast).
Een luister–as in de langste richting van de kamer is meestal gunstiger dan dwars op.
Iemand die de geluidskwaliteit hoog heeft gaat bij de inrichting van de kamer uit van een optimale plaatsing van de luidsprekers en de luisterpositie. De rest van de inrichting komt daarna. (zie het ega-probleem)
In het algemeen is het niet goed mogelijk om een ongelukkige opstelling van de luidprekers te compenseren d.m.v. elektronische middelen zoals bijv. een equalizer.
Het gebeurt zelden dat een slechte geluidskwaliteit aan de elektronische apparatuur geweten moet worden, terwijl de luidsprekers en hun opstelling wel in orde zijn. 
De factoren die de geluidskwaliteit kunnen verzieken in de elektronische apparatuur bespreek ik o.m. in het hoofdstuk "Hoe klinkt elektronica"
Bedenk ook dat er best veel materiaal op CD en vinyl in omloop is dat gewoon slecht opgenomen is. De weergave daarvan zul je nooit goed krijgen.
Top
Welke factoren hebben geen of weinig invloed op de geluidskwaliteit?.
In High-end HiFi-land is over elk aspect van de weergeef apparatuur wel een bewering te vinden die zegt dat als je het zus-of-zo doet er een "enorme" verbetering van de weergave plaats vindt. Meestal zijn dit effecten die uitsluitend "tussen de oren zitten" en niets met het feitelijke geluid te maken hebben.
Voor de "wat betere" hedendaagse (2014) weergeef apparatuur (CD / DVD-spelers, versterkers e.d.) geldt dat de geluidskwaliteit (klank) van alle apparaten in hoge mate hetzelfde is. Alleen bij luidsprekers en luidsprekerkasten vind je nog grote klankverschillen.
Zie de rubriek "Gekke Dingen"  voor gedoe dat niet bijdraagt aan de geluidskwaliteit.
Hoe komt de klankkleur van het geluid tot stand?
Het geluid van een muziek instrument bestaat uit een grondtoon, en een reeks van boventonen of harmonischen. Dat zijn frequenties (toonhoogtes) van hele veelvouden van de grondtoon. De onderlinge sterkte verhoudingen van grondtoon en boventonen bepaalt in eerste instantie de klank van de toon. Zo heeft een toon van een viool meer en sterkere boventonen dan diezelfde toon van een piano, en de toon van een klavecimbel heeft er nog meer. 
Dit is de eenvoudigste voorstelling van zaken. 
Bij de meeste muziekinstrumenten wijken de boventonen ietsje af van het exacte veelvoud. Bij tonen die uitklinken, zoals bijv. de piano, doven hogere harmonischen eerder uit dan de lagere. Bij instrumenten als de gong gebeurt soms het omgekeerde: tijdens het uitklinken hoort men afwisselend veel en weinig boventonen. 
Sommige instrumenten hebben boventonen die in het geheel geen hele veelvouden van de grondtoon zijn (bijv. carillon). 
Er zijn ook instrumenten die niet zo'n nadrukkelijke toonhoogte hebben maar waarbij het geluid bestaat uit een bijna onontwarbare verzameling grond- en boventonen (bijv. bekkens, cymbalen).  
Bij bijna alle muziekinstrumenten speelt de "kast" van het instrument een belangrijke rol. Bij de viool bijv. wordt de trilling van de snaar door diverse tussenstukjes overgebracht op de boven-en onderkant van de kast. Dit versterkt het geluid, maar de complexe resonanties van en in de kast geven ook specifieke kleuring aan het geluid. Daarnaast zijn er nog allerlei bijgeluiden, vooral bij het inzetten van een toon. 
Last but not least is er nog de akoestiek van de ruimte waarin het instrument klinkt. Door reflecties tegen wanden, vloer en plafond worden sommige frequenties versterkt en andere verzwakt. 

Bij HiFi geluidsweergave geldt dat er zo weinig mogelijk extra klank bij moet komen. Bij versterkers en andere elektronica is dat relatief eenvoudig, maar bij luidsprekers is het moeilijk. De luidspreker conus vertoont steevast ook allerlei eigen resonanties, niet alle delen van de conus trillen op de zelfde manier en tegelijk, en het materiaal van de luidsprekerkast en de lucht er in kunnen ook allerlei resonanties vertonen. De kunst van het bouwen van HiFi luidsprekers en -luidsprekerkasten is er vooral op gericht om deze effecten te minimaliseren.

Hoe komt het dat we het geluid ruimtelijk ervaren?
De ruimtelijkheid van het geluid heeft tenminste twee aspecten, nl. dat we echo's of nagalm kunnen horen, en dat we de richting kunnen bepalen waar zich de bron van het geluid bevindt.
Die echo's of nagalm komt doordat de wanden, vloer en plafond van de ruimte waarin we zijn het geluid doorgaans meervoudig reflecteren.
Voor het beleven van de ruimtelijkheid in een concertzaal is één van de belangrijkste gegevens het verschil in looptijd en sterkte van het directe geluid ten opzichte van het indirecte, gereflecteerde geluid. Ook de mate waarin bijv. hogere frequenties in de nagalm sneller verzwakt raken dan lagere bepaalt in hoge mate hoe we de akoestiek van de ruimte ervaren.
De richting waar het geluid vandaan komt kunnen we bepalen doordat geluiden die van opzij komen onze oren met een klein looptijd verschil bereiken. Ook is de klank van die twee geluiden een beetje verschillend.
 
Bij normale stereo weergave moet al het geluid via twee luidsprekers komen die je zou kunnen zien als een paar sleutelgaten naar de concertzaal.
Door een weloverwogen plaatsing van microfoons en een zorgvuldige mixage van al deze signalen zien opneem technici en regisseurs kans om het geluid zo naar het sleutelgat van onze luidsprekers te brengen dat het er enigermate realistisch uit kan komen. Het blijft echter altijd behelpen, maar het is -gelukkig- verbazingwekkend hoe een goede geluidsinstallatie het geluidsbeeld in de concertzaal soms kan benaderen.
 
De ruimtelijkheid die je thuis ervaart ligt vooral besloten in looptijd verschillen tussen links en rechts, in sterkte verschillen tussen links en rechts en in de tijdsverschillen tussen het directe geluid en het (in de opneem ruimte) gereflecteerde geluid, of de kunstmatig toegevoegde nagalm.
Dit zijn aspecten waar je met je elektronische apparatuur thuis erg weinig aan kunt veranderen. Alleen de kwaliteit en de rondstraal-eigenschappen van je luidsprekers, de opstelling ervan en de akoestiek van je kamer hebben hier nog een flinke invloed.

Waar moet ik op letten om goede luidsprekers te vinden?
De luidsprekers die standaard meegeleverd worden met een "complete installatie" in de bruingoedwinkel  (bijv. een stereo toren) zijn bijna altijd van een minimale kwaliteit. Probeer dus een installatie te kopen zonder de "bijbehorende luidsprekers". Als dat niet kan kun je beter omzien naar een andere winkel die wel "losse componenten" kan leveren.
Laat je niet beinvloeden door het argument dat "deze luidsprekers en deze versterker speciaal op elkaar afgestemd zijn". Dat betekent altijd dat je rommel koopt. Goede luidsprekers en goede versterkers kunnen altijd met elkaar overweg, zonder dat ze "speciaal voor elkaar gemaakt moeten zijn".
Verwacht niet dat je iets redelijks kunt kopen voor minder dan zo'n € 250,= (stereo set luidsprekers)
Koop geen boxen van plastic. Neem ook geen boxen met veel uiterlijk vertoon (vormgeving, chroom elementen, fraaie welvingen etc.) Dit zijn meestal uiterlijke verfraaingen die vooral bedoeld zijn om het gebrek aan kwaliteit te verbergen.
Neem je eigen muziek (CD's) mee naar de winkel en laat die daar afspelen op een rustig moment, via de verschillende luidsprekers die je overweegt. Als de winkelier daartoe niet bereid is moet je zonder meer naar een andere winkel gaan. Bij een goede winkel kun je ook afspraken maken voor 's avonds, en als het om voldoend dure luidsprekers gaat ook wel thuis.

HiFi en de buren.
Veel burenruzies beginnen met- of gaan over geluidsoverlast.
Bijna altijd klinkt de muziek thuis beter bij een wat hoger volume. Dit geldt maar een beetje minder voor kwalitatief zeer hoogstaande apparatuur. Als je de concertzaal in huis wilt hebben is het raadzaam om eerst uit te zien naar een vrijstaand huis. Als je die mogelijkheid niet hebt dien je zorgvuldig rekening te houden met de buren. Hou goed contact met hen over wanneer ze waarvan last hebben en spreek zonodig bepaalde tijden af waarop je wel en niet uit de bol kunt gaan.

Hoofdtelefoon.
Op momenten dat de buren (of je huisgenoten) niet weg willen kun je ook een hoofdtelefoon gebruiken. Voor een fractie van het bedrag dat je aan goede luidsprekers moet besteden kun je een uitstekende hoofdtelefoon kopen. Informeer je wel bij meerdere goede HiFi-winkels over goede hoofdtelefoons. De bruingoed winkel "op de hoek" heeft meestal alleen goedkope tiepjes voor draagbaar muziekgenot. Losse oordopjes geven zelden een echt goede kwaliteit, en veel mensen vinden het onaangenaam om ze te dragen. Een goede hoofdtelefoon heeft ruime schelpen die niet knellen. De open types geven bijna altijd een beter geluid dan de gesloten types.
Trek een bedrag uit van € 80,= tot € 200-,=

Je hebt geen HiFi nodig om van muziek te kunnen genieten.
Veel professionele musici hebben thuis geluids apparatuur die de term HiFi niet waard is. Toch kunnen zij volstrekt gelukkig naar een opname luisteren, en meestal ook de zwakke of sterke punten in een uitvoering en zelfs in een opname aangeven. Mensen bij wie de muziek vóór het geluid gaat zijn zodoende veel goedkoper uit. 
Ik herinner me eens intens genoten te hebben van een pianoconcert via een sigarettenpakje-grote transistorradio, in mijn tent op een vakantie bestemming.
Maar later thuis wilde ik het toch wel weer eens wat echter horen, en daarvoor had ik gelukkig wat betere spullen bij de hand.

HiFi als Hobby
De HOBBY is veelal de meest geld- en tijd- verslindende nutteloze bezigheid die een mens er op na kan houden. High-End-HiFi is daarop geen uitzondering.
Mij dunkt dat een hobby die met techniek te maken heeft bevredigender is als je ernaar streeft om steeds meer te begrijpen van de techniek waarmee je bezig bent.
Als ik wat rondkijk in High-End HiFi-land (op internet, maar ook in HiFi tijdschriften ) zie ik echter vooral mensen die druk bezig zijn om problemen op te lossen zonder dat ze eerst eens objectief vastgesteld hebben of ze wel een probleem hebben, en hoe groot dat wel is. Vooral die kwantitatieve benadering ontbreekt meestal. Bij hobbyisten mogelijk door gebrek aan elementaire kennis, bij fabrikanten en leveranciers meestal door het doelbewust weglaten van de kwantitatieve gegevens, zodat er gesuggereerd wordt dat er een zeer ernstig probleem is dat alleen met het product X opgelost kan worden.
Geef je geld alleen uit aan dingen die ook echt werken. Het kan geen kwaad als je dingen koopt die alleen maar mooier zijn en niet beter, maar zeg dat dan, en geloof niet in de technische onzin waarmee het meestal verkocht wordt.
Het is wat triest voor de fanatieke HiFi-hobbyist dat er op het gebied van elektronische spullen bijna geen eer meer te behalen valt, omdat alle elektronica al vrijwel perfect is. (afgezien van de meest goedkope rommel) Mijn advies is dan ook: concentreer je op luidsprekers, de opstelling daarvan en de akoestische eigenschappen van je luisterruimte. Daar valt doorgaans nog het een en ander te verbeteren.

Iemand stuurde me (sept 2005)  in een reactie de volgende opmerking, waar ik hem toch wel gelijk in geef: 
"Je spreekt over hobby op je site...  Da's natuurlijk een lastig verhaal...  Volgens mij is een hobby een bezigheid waaruit je genoegens schept...  en dat is voor iedereen anders natuurlijk...  Als iemand er dus genoegens uit schept om bakken met geld aan zwaar overpriced audioaparatuur uit te geven, is dat dus wel degelijk een goede hobby...   voor die persoon dan...  daar moet je niet te hard over oordelen vind ik ...
 
Op de ziel getrapt
Het is heel wel mogelijk dat je op deze website informatie vindt die tegenstrijdig is met wat je tot nog toe aangenomen hebt. Het kan zelfs zijn dat je veel geld besteed hebt aan dingen waarvan ik beweer dat je dat geld weggegooid hebt. Jammer, maar helaas.... Je hebt je kennelijk laten overdonderen door adverteerders, verkopers of  hobbyisten die deel uit maken van het circuit waarin zulke onzin rondgepompt wordt.
Ik ga geen praatgroep beginnen voor mensen die zich hebben kunnen losmaken van een HiFi-sekte, maar je mag in dit verband wel reageren. Ik zal zulke reacties met de uiterste discretie behandelen.
Ik kan je adviseren om te rade te gaan bij mensen die echt verstand van techniek hebben of echte techniek te bestuderen, zodat je begrijpt waar het om gaat en waar de onzin begint. 
Met "echt verstand" en "echte techniek" bedoel ik niet het klakkeloos napraten van wat er in de glimmende foldertjes en de advertenties in de hifi-glossies staat, want dat is voor 95% humbug.
Ook de informatie die je in hifi-winkels krijgt moet je met forse argwaan bekijken. Bedenk dat geen enkele winkelier er op uit is om jou een objectief advies te geven. Het enige doel van een winkelier is dat jij bij hem / haar iets koopt en het maakt niet uit of dat klinklare onzin is.

Hoe heeft al deze onzin in de wereld kunnen komen.
Ik ben geen socio-, psycho-loog of historicus, en ik heb die hele ontwikkeling ook niet van nabij gevolgd, dus mijn analyse is gebrekkig. 
Ik durf wel een paar ingredienten te noemen van deze ontwikkeling:
De geloofwaardigheid van de informatie op deze website.
In een hoofdstuk over de betrouwbaarheid van de informatie op deze website geef ik je een paar gereedschappen die kunnen helpen om uit te maken of je met terechte claims of met bedrog te maken hebt. En dat geldt ook voor deze website.