In het kort:
Elektriciteit is in potentie gevaarlijk, niet zelden levensgevaarlijk.
Je moet op de hoogte zijn van een aantal basisbegrippen en veiligheidsmaatregelen om er veilig mee te kunnen werken.
Een veiligheids maatregel als het aarden van (audio) apparatuur levert soms een stoorprobleem op. Zie Storing en Aardlussen
Verwante onderwerpen:
elektrische stroom, elektrische spanning, isolatoren, geleiders
Eerst een geruststelling: De elektrische apparaten die je gewoon in de wikel kunt kopen zijn meestal veilig te gebruiken door mensen die geen snars weten van elektriciteit en diens gevaren. Dat komt ten dele omdat de fabrikanten geen ongelukken willen (dat levert schadeclaims op) en ten dele omdat er wetgeving bestaat die het in de handel brengen van gevaarlijke spullen aan banden legt.
Wat zijn de gevaren?
- Elektrische schok. Als de stroom door de hartstreek loopt extra gevaarlijk.
- Verbranding. Oppervlakkige verbranding van de huid bij aanraking.
- Schrik-effecten. Ook als de elektrische schok niet echt gevaarlijk is kan de schrikreactie dat wel zijn
- Bij apparaten en leidingen: Oververhitting / uitstoot van hete gassen of vloeistoffen / in brand vliegen / explosie / etc.
Welke maatregelen worden er genomen / kun je nemen?
- Isoleren van spanningsvoerende delen en leidingen.
Voor buitengebruik: extra isolatie, c.q. "dubbel geisoleerd". Dat wordt aangegeven door dit symbool op het etiket van het apparaat:
- Aarden van metalen behuizing van apparaten.
- Gebruik van aardlekschakelaars (eng: Residual Current Breaker, RCB )
- Het gebruik van een isolatietransformator. (komt practisch niet voor in de huiselijke omgeving)
Hoe maken aarden en aardlekschakelaars de boel veiliger?
In onderstaand plaatje wordt e.e.a. verduidelijkt.
.
In het transformator huisje wordt de 230 Volt afgeleid uit het middenspanningsnet (zo'n 10 - 35 kiloVolt). Er is daar een zeer goede aard-elektrode die de blauwe draad goed met aarde verbindt. In je huis is de metalen kast van je wasmachine ook goed geaard via de geel/groene draad. Als er nu een sluiting komt tussen de spanningvoerende draad en de kast van je wasmachine gaat er heel veel stroom lopen waardoor de "stop" stuk gaat. Die "stop" bevat een stukje dun draad dat bij een bepaalde stroomsterkte doorbrandt. Die brand wordt geblust door wat zand dat eromheen zit.
De
"stop" is tegenwoordig meestal een automaat di bij een te grote stroom
afschakelt, en als de storing verholpen is weer ingeschakeld kan worden.
Het belangrijkste aspect van de veiligheid is dat er nooit een zodanige spanning op de kast van je wasmachine kan komen dat je daardoor een dodelijke schok kunt krijgen.
Een nog betere beveiliging wordt bereikt door de tegenwoordig verplichte "aardlek schakelaar". Dat is een een slim doosje in je meterkast dat controleert of de stroom die naar je wasmachine gaat ook weer volledig terugkomt. Als het verschil tussen de heen- en teruggaande stroom meer dan een bepaalde hoeveelheid is schakelt 'ie de spanning uit. Dus ook als er geen volledige sluiting is maar er slechts een lekstroom loopt bijv. omdat er contacten nat geworden zijn, spreekt die beveiliging aan.
Voor
"gewone" eindgroepen wordt een aardlekschakelaar gebruikt die bij 30
mA verschilstoom afschakelt. Om een aantal redenen worden zware huishoudelijke
verbruikers zoals wasmachines, vaatwassers, ovens e.d. meestal aangesloten op aparte
eindgroepen met een aardlekschakelaar die pas bij 500 mA verschilstroom
afschakelt.
Omdat aardlekschakelaars betrekkelijk duur zijn worden vaak meerdere
eindgroepen via 1 aardlekschakelaar aangesloten. Dat heeft wel als
nadeel dat er meerdere groepen uitvallen als die aanspreekt.
Tot eind 1980 of zo mochten wandcontactdozen (stopcontacten) in woon- en slaapvertrekken zonder (rand) aarde zijn, mits de afgewerkte vloer voldoend isolerend is. Tegenwoordig moeten ze allemaal met aarde uitgevoerd worden bij nieuw- of verbouw. Er is geen verplichting om oudbouw aan te passen.