Tot nog toe ben ik uiterst sceptisch geweest over de hoorbare invloed van frequenties boven de gehoorgrens (20 kHz) en daarmee ook over het Super Audio CD systeem (SACD). Ik heb daarover wat onaardige dingen geschreven. 

Enige tijd terug heb ik bij iemand kunnen  luisteren naar DSD/CD, en ik moet toegeven daar een merkbaar verschil gehoord te hebben. Gering, je moet goed opletten, maar als je het eenmaal hoort vrees ik dat je er aan verslaafd kunt raken. 

Ik moet hierbij aantekenen dat de betreffende persoon heel veel werk gemaakt heeft van het luidspreker systeem. Het gaat om allerlei maatregelen om het systeem zo goed mogelijk fase-rein te krijgen, zoals een eindversterker voor iedere luidspreker en een actief wisselfilter waarin ook compensaties aangebracht waren voor het specifieke tijd-gedrag van de luidsprekers in hun behuizing. 

Later, toen ik zelf een SACD-speler had heb ik vegelijkingen gedaan door direct omschakelen tussen een zo goed mogelijk synchroon lopende CD en SACD via een kwaliteits hoofdtelefoon. Ik heb daarbij geen overtuigend verschil meer gevonden. Nou ja, ik geef jonge oren nog wel een kans, want bij mij houdt het bij 10 of 12 kHz wel op en de verschillen zitten vooral daarboven.

E.e.a. wordt bevestigd door een onderzoek van enkele journalisten die (eindelijk eens echt blind) zijn gaan testen. Deze link werd mij toegestuurd.

• Frequenties boven 20 kHz zijn (nog steeds) onhoorbaar voor mensen. Dat is keihard vastgesteld in allerlei onderzoeken aan het gehoor.

• Niet-lineariteiten, in de zin van het waarnemen van verschiltonen tussen onhoorbare frequenties (bijv. tonen van 25 en 26 kHz zouden een verschiltoon van 1 kHz moeten opleveren)  werden door mij niet waargenomen. Op deze website staat een experimentje waarmee je dit tot ca. 20 kHz kunt uitproberen. Ik ontvang daarover graag rapportages.

• Het CD systeem geeft alle frequenties tot iets over 20 kHz perfect even sterk door. Ook ondervinden al die frequenties dezelfde vertraging. (perfect lineaire fase karakteristiek.)

• De signaal theorie zegt dat een in bandbreedte begrensd signaal perfect gereconstureerd kan worden als de sample frequentie hoger is dan 2x die bandbreedte. Het CD systeem voldoet daaraan tot en met de hoogst hoorbare frequenties, en met die signaal theorie is niets mis, dat is al duizenden keren in de praktijk bewezen goed te werken. 

• Volgens mijn zegsman gaat het om het temporele gedrag van het signaal (het gedrag in de tijd). Frequenties boven het hoorbare gebied geven daaraan een bijdrage die kennelijk niet veronachtzaamd kan worden, alhoewel die frequenties op zich niet waargenomen (kunnen) worden.

• Het lijkt erop dat ons gehoor toch op een wat andere manier met deze signalen omgaat. De veronderstelling dringt zich op dat een deel van het gehoor-traject (trommelvlies, gehoorbeentjes, cochlea, etc.) gevoelig is voor frequenties boven 20 kHz. 

• Iedereen die hier een goed onderbouwde bijdrage denkt te kunnen leveren is welkom, in het bijzonder waar het gaat om de eigenschappen van het gehoor bij deze hoge frequenties.

• Bij het filteren om alles boven ca. 21 kHz te onderdrukken worden analoge dan wel digitale filters gebruit die alles boven ca. 20 kHz zeer scherp afsnijden. Er is een vermoeden dat zulke steile filters een gering ongewenst effect hebben op de gehoormatige weergave.  Systemen met hogere sample frequentie zoals DVD-Audio en SACD hebben hier minder last van.  Over deze materie heb ik twee artikelen van Hans van Maanen (lid AES) mogen herpubliceren.  

  Kanttekeningen (pdf, 747 kB)  is in 1981(!) verschenen in het tijdschrift Elektronica,  en het engelstalige artikel Temporal Decay (pdf, 215 kB) is gepubliceerd door de AES.

E.e.a. zal leiden tot wijzigingen in tenminste de hoofdstukken over het gehoor, versterkers, signaalbronnen, A/D en D/A conversie, en diverse lemma's in de begrippenlijst.

Er komen ook hoofdstukken en artikelen over vervorming, en over het tijdgedrag van diverse systemen, o.m. de vinyl-platenspeler, want daar is nog wel wat te beleven.

Ik heb eerder op deze website beweerd dat SACD het zou afleggen tegen DVD-al-of-niet-Audio. Ik geef me op dit punt gewonnen. SACD zal blijven. Maar niet wegens de "veel betere geluidskwaliteit" want dat is een marginaal verschil. Wel omdat het copieren van het DSD-spoor voorlopig ondoenlijk is (dat van het CD-spoor natuurlijk wel). Ook de kosten-factor: SACD's zijn niet meer dramatisch veel duurder dan de gewone CD, en ook de prijs van de afspeel apparatuur is flink gedaald. 
Er zijn DVD-spelers in de handel die ook SACD aankunnen.  
Begin 2007 ontving ik een melding dat de verkoop van SACD ver achterblijft, en dat DVD (audio) het gaat winnen. De meeste mensen (en daar moet de handel het van hebben) zijn niet geinteresseerd in een marginaal betere geluidskwaliteit. Men wil simpelweg het goedkoopste.  Ik heb al DVD spelers gezien van 35 euro (Geen tikfout) Waar blijft de SACD speler van twee tientjes? 

Er is een software programma beschikbaar waarmee je zelf mogelijk wat experimenten kunt doen i.v.m. aliassing en zo.