Begrippen S                                                          <laatst bijgewerkt:  2020-12-01>

SACD
De Super Audio CD is ca. 1999 geintroduceerd en reeds lang daarvoor door de (high-end) hifi wereld gedoodverfd als de opvolger van de CD die de luisteraars "nu eindelijk kan verlossen van het belabberde geluid van die ordinaire CD".
Er zijn claims over het frequentie bereik tot wel 100 kHz (dat kan niemand horen), en een ruisafstand van 120 dB.
Nou, van die 96 dB ruisafstand van de CD heb je al nooit last, en in je huiskamer wil je geen dynamiek van meer dan zo'n 50 dB, want dan kun je OF de zachtste passages niet horen vanwege het omgevingsgeluid, OF de buren komen klagen bij de luidste passages.
De SACD heeft ook mogelijkheden voor multikanaal stereo of surround = geluid rondom. Hiervoor gelden dezelfde overwegingen als voor de DVD.

Ik durf de volgende voorspelling aan: De SACD is binnen twee jaar na nu (medio 2002) van het toneel verdwenen. De redenen? 1. De betere geluidskwaliteit? Die is zo marginaal dat niemand daar op zit te wachten, behalve een handje vol hifi freaks. Multikanaal stereo? Dat kan de DVD ook, en die heeft er video bij, en nu al een aardige marktpenetratie. Kortom: SACD is een doodgeboren kindje. (Naschrift 2016: Ik heb dus geen gelijk gekregen, maar ook niet echt ongelijk. 12 jaar na dato is de SACD nog steeds een marginaal verschijnsel, en dat is 'ie nog in 2020)

Of toch niet?
Na een luister ervaring in juni 2003 moet ook deze skepticus erkennen dat er een merkbaar verschil is. Zij het op grond van het vergelijk tussen twee platen die na elkaar op Super- dan wel gewone CD afgespeeld werden via zeer uitgekiende apparatuur. Het verschil is niet om van je stoel te vallen, maar sommige details in het hoog klinken met de super-CD net iets beter dan met de gewone CD. Zie het hoofdstuk over het gehoor en frequenties boven de gehoorgrens.

Het feit blijft dat er medio 2003 wereldwijd nog slechts ca. 1 miljoen SACD spelers verkocht zijn, en dat de website www.superaudio-cd.com nog slechts zo'n 600 titels vermeldt. Zolang de super-CD beduidend duurder is dan de gewone zal'ie een zware dobber hebben om substantiel in de markt te komen.
Anno 2008 staat het er niet echt veel beter voor. Voor het grote publiek is de SACD een volstrekt onbekend begrip maar de muziek-DVD's liggen bij stapels in de winkel. 
Nog een paar lelijke dingen: Vergeet het om een SACD te copieren op je harddisk of op een DVD-schijf. Ik vermoed dat het formaat zwaar onderhevig is aan licenties en dat een fabrikant die een SACD brander op de markt wil brengen geen schijn van kans heeft. 

Eind 2020 is bij mij het idee gerijpt dat het (iets) betere geluid van de SACD het gevolg is van een betere filtertechniek. (het wordt nu behoorlijk technisch) Bij de CD vindt er een zeer steile filtering plaats (een z.g. brick wall filter) bij ca. 21 kHz, dit om aliassing te voorkomen t.g.v. de vrij lage sample frequentie van 44.1 kHz. Deze filtering wordt steevast gedaan met een z.g. FIR-filter met een symmetrische impuls-rsponsie, om de groeplooptijden constant te houden. Dat is op zich mooi, maar dit FIR-filter is een z.g. non-causaal filter, dat al output geeft als en nog geen input signaal is. Met digitale technieken is die non-causaliteit gemakkelijk te bereiken door alles even te vertragen. Echter hierdoor ontstaan in-en uitslingeringen die in de analoge wereld niet voorkomen. Bekijk maar eens een blokgolfsignaal dat van een test-CD of van je PC afkomstig is met een oscilloscoop, het inslingeren begint al ruim vóórdat de flank van de blok komt. In de echte wereld van akoestische instrumenten en zaal akoestiek is alles causaal, een gevolg gaat nooit vooraf aan z'n oorzaak.
Bij de SACD ligt de sample frequentie aanzienlijk hoger (ten minste 192 kHz) en vindt er een minder steile filtering plaats. Mogelijk vindt de anti-alias filtering al in het analoge domein plaats. Het signaal bevat zodoende veel minder non-causale invloeden.

Sample, Sample frequentie, Sample rate, Sampling
Het engelse "to sample" betekent in het algemeen "bemonsteren" in de zin van het nemen van een hoeveelheid uit een grote partij, ter nader onderzoek.
In de elektronica bedoelen we het periodiek meten van een elektrisch signaal.
De Sample frequentie of Sample Rate geeft aan hoe vaak per seconde er bemonsterd wordt.
In de rubriek Analoog en Digitaal ga ik in op een aantal aspecten die met deze vorm van sampling samanhangen.

Het begrip sampling wordt ook in de elektronische muziek en in sommige soorten pop-muziek gebruikt. Er wordt dan gedoeld op korte geluidsfragmenten van een of andere herkomst die tezamen gebracht worden, meestal met andere muziek, en zodoende een nieuw muzikaal werk vormen. Bij veel elektronische keyboards kunnen tal van zulke fragmenten "onder een toets" geplaatst worden om snel bereikbaar te zijn.
Bij veel moderne elektronische orgels zijn geluiden van orginele pijp-orgels als samples beschikbaar "onder de toetsen". De bedoeling is om deze instrumenten zo goed mogelijk te laten klinken als een echt pijp-orgel.

Sample & Hold circuit
Een elektronisch circuit dat samples neemt (zie hierboven) van een (analoog) elektrisch signaal en die waarde gedurende enige tijd vasthoudt.
Een SH circuit is een essentieel onderdeel van een A/D converter. Zie Analoog en Digitaal

Sateliet, Sateliet-luidspreker
Een sateliet is een klein ding dat om een veel groter ding cirkelt. Bijv. een apparaat met radio en TV-zenders dat om de aarde cirkelt. Satelieten op ongeveer 40.000 Km boven de evenaar draaien even snel rond als de aarde om z'n as draait (24 uur). Daardoor schijnt zo'n sateliet stil te staan t.o.v. de aarde.
Deze satelietbaan heet Geostationair, en wordt ook wel de Clark Belt genoemd, naar de Science Fiction schrijver en wetenschapper Arthur C. Clarke die zich als eerste, en lang voordat we raketten kenden, gerealiseerd heeft dat er zo'n geostationaire baan moet bestaan en dat je daar zenders in zou kunnen "ophangen" die een flink deel van de wereld kunnen bestrijken.
Een steeds groter deel van de Nederlandse bevolking kijkt TV en luistert radio via "de schotel"

Een sateliet-luidspreker is een meestal zeer klein luidsprekerkastje dat onopvallend in een ruimte geplaatst kan worden. Zo'n kastje kan alleen midden- en hoge tonen weergeven.
Het gebrek aan lage tonen weergave wordt dan gecompenseerd door een woofer of sub-woofer, een flink wat grotere kast die uitsluitend lage tonen weergeeft, maar die op een onopvallende plaats (bijv. onder de bank) geplaatst kan worden.
De fabrikant Bose is bekend om zulke systemen, en niet in het minst omdat 'ie meer dan eens door de reclame code commissie berispt is wegens het verzwijgen van de subwoofers in z'n agressieve reclame voor de "melkpak- kleine" luidsprekertjes.
Ik heb zelf geen enkele ervaring met zulke sateliet/subwoofer systemen en ik hou me aanbevolen voor ervaringen van anderen.

SAW, SAW-filter
Surface Acoustic Wave filter. Een filter waarvan de werking berust op een akoestische golf die over het oppervlak van een piezo-elektrisch materiaal loopt. Door middel van aftakkingen in het traject dat de golf doorloopt worden de filter eigenschappen vastgelegd.
In feite wordt er een convolutie in het tijdsdomein uitgevoerd.
Filters volgens dit principe worden gebruikt bij frequenties van 10-tallen tot honderden MHz, vooral in communicatie apparatuur.

Scart
Een aansluitmogelijkheid (type connector en bijbehorende kabel) voor verbindingen tussen video-recorders, Tv-toestellen, en sateliet-ontvangers of kabel decoders.
De scart verbinding verenigt video en audio (analoog) in 1 kabel, maar er bestaan ook kabels en connectors waar die signalen uitgesplitst zijn met tulpstekers.
Als je de TV via een scart verbinding aansluit op je Video Recorder (VCR) heb je altijd een betere beeldkwaliteit dan waneer dat via de antenne kabel gaat. De TV moet uiteraard ook zo'n aansluiting hebben. Deze wordt ook vaak AV-ingang genoemd.
De Scart-aansluiting geeft meestal ook een goede mogelijkheid om het TV-geluid (stereo) naar je versterker te leiden. Dit geeft bijna altijd een beter geluid dan de TV zelf.
Bestudeer de documentatie van je apparatuur.
Scart is anno 2020 volledig verdrongen door HDMI.

Schakelende voeding
Een voedings circuit waarbij de lichtnetspanning d.m.v. een hoge frequentie (20 kHz of meer) omgezet wordt in de gewenste voedingsspanning.Tegendeel: lineaire voeding.
Het voordeel van een schakelende voeding is dat 'ie een hoog rendement, dus weinig warmte ontwikkeling heeft.
Nadelen zijn het veel complexere circuit, en de benodigde filtering om te zorgen dat de schakelfrequenties niet in het lichtnet of in het te voeden circuit komen.

Schijnvermogen
Zie blind vermogen

SCR
Silicon Controlled Rectifier. Lett: Gestuurde Gelijkrichter (uitgevoerd in) Silicium.
Een gelijkrichter (=diode) die naar believen aan- of uitgezet kan worden, midden in de periode van bijv. het lichtnet.
Verwant aan de Thyristor, maar er zijn ook types die uitgezet kunnen worden worden tijdens de stroomdoorloop.

Selectief, selectiviteit
Een eigenschap van een radio ontvanger. De mate waarin er onderscheid gemaakt wordt tussen het gewenste station en ongewenste stations of storing.

Servo
Een systeem waarbij een mechanische beweging bestuurd wordt door een elektronisch systeem, EN er ook een terugkoppeling is van het mechanische resultaat naar de elektronische aansturing.
Voorbeelden in de audio-wereld o.m.:
- In een CD-speler het mechanisme waardoor de lens van de afspeelkop gefocusseerd wordt en op het spoor blijft.
- Sommige vinyl-platenspelers hebben een servo-systeem om het toerental van de draaitafel constant te houden.
- Sommige Actieve luidsprekers hebben een servo systeem dat de bewegingen van de conus meet en die ter correctie terug voert naar de versterker. We kennen dit ook als "Motional Feedback" (een term van Philips)

Septode
Zie elektronen buis

Serie, serieschakeling
Elektrische elementen kunnen in serie geschakeld worden. Dat wil zeggen dat één en dezelfde elektrische stroom achtereenvolgens door al deze elementen moet lopen
Het alternatief is parallel schakeling.

Serie regelaar
Zie lineaire voeding.

Serieresonantie
Treedt op als een zelfinductie en een capaciteit in serie geschakeld zijn. Bij de frequentie waarop de schijnbare weerstand van de capaciteit en de zelfinductie gelijk zijn treedt resonantie op. De spanning over de zelfinductie c.q. de capaciteit kan dan zeer veel groter worden dan de signaalspanning die dit alles veroorzaakte.
De impedantie van een netwerk in serieresonantie is bijzonder laag; Er kan een grote stroom gaan lopen.
Zie ook: Opslingeren.

Sextode
Zie elektronen buis.

SI
Het SI stelsel (Fr: Système International) is het in 1960 ingevoerde stelsel van eenheden dat de gehele wereld van techniek en wetenschap dient te gebruiken. (nou ja, met uitzondering van de USA, want daar doen ze het nog steeds met inches en Fahrenheit) 
Het SI stelsel kent een handvol basiseenheden waaruit alle andere eenheden afgeleid kunnen worden. Dat zijn: de meter voor lengte, het kilogram voor massa, de seconde voor tijd, de Ampere voor elektrische stroom, de Kelvin voor (absolute) temperatuur, de mol voor de hoeveelheid materie en de candela voor de lichtsterkte.
Deze groep van basisenheden is een beetje redundant, want sommige zijn in elkaar om te rekenen. (Je kunt bijv. de candela vervangen door Watt/m2, en Watt kan uitgedrukt worden in lengte, massa en tijd)
Het is ook wat arbitrair, want met een wat andere verzameling van basiseenheden zou het systeem ook kunnen werken.
 
Siemens
Behalve een Duits elektro-concern ook de eenheid van elektrische geleiding. 1/Ohm. In Am. literatuur ook wel aangeduid met Mho.

Sigma-delta
Een bepaalde implementatie van een 1-bit A/D of D/A- converter.
Zie Analoog en Digitaal

Signaal
Een elektrische wisselspanning die representatief is voor het door ons gewenste geluid. Ongewenste signalen (geluiden) noemen we doorgaans ruis, vervorming of storing.

Signaalpad
De weg die het audio signaal aflegt door bijv. een versterker. Zo'n weg kan veel of weinig elektronische componenten (weerstanden, condensatoren, transistoren, buizen, etc.) bevatten.
Er heeft zich in High-end audioland een dogma genesteld dat het signaalpad zo kort mogelijk zou moeten zijn, c.q. dat er zo weinig mogelijk componenten in zouden moeten voorkomen. Er is echter geen automatisme dat een kort signaalpad ook altijd beter zou zijn dan een wat langer. Het enige dat telt is de KWALITEIT van het signaalpad. 

Signaal-ruis afstand, -verhouding
De verhouding tussen het nominale (veelal maximaal onvervormde) signaal en de ruis van een systeem. Deze verhouding wordt meestal uitgedrukt in dB.

Significant, significantie
Vreemd woord voor: Nadrukkelijk, Doorslaggevend, Duidelijk.
Begrip in de wetenschap van de statistiek, ook bekend als de Sigma (aangeduid met de kleine griekse letter sigma)
Bij bijv. een "blinde test" moet je altijd nagaan hoe significant de uitslag is. D.w.z. hoe sterk de uitslag afwijkt van hetgeen er met een dobbelsteen bereikt zou zijn.
De belangrijkste toets daarbij is die van de "Standaard Deviatie" (deviatie = afwijking)
Stel, je gooit 100 x met een dobbelsteen. De kans is het grootst dat je 50 keer even hebt, en 50 x oneven. Maar natuurlijk zelden precies zo. Er zal meestal een afwijking zijn, bijv 55 even en 45 oneven. Is er dan iets aan de hand met die dobbelsteen?
Waarschijnlijk niet. Maar als je maar twee keer even hebt en 98 oneven is er beslist iets mis. Waar ligt die grens?
De statisticus zegt hier dat de standaard deviatie voor het even gooien gelijk is aan de wortel uit het gemiddelde wat je verwacht, dus de wortel uit 50, oftewel 7.
Een afwijking van plus of min 7 is hier dus volledig door het toeval verklaarbaar. Bij een afwijking van 2 of drie keer de standaard deviatie is er waarschijnlijk wel iets aan de hand, en bij meer dan 5 keer de standaard deviatie zeer beslist.
Omdat de standaard deviatie gelijk is aan de wortel uit het aantal experimenten kun je zien dat de betrouwbaarheid van de test groter wordt naarmate je meer experimenten doet. Als je 5 experimenten doet is de sigma 2,2 en kan een uitkomst van 1 op de 4 nog best door het toeval verklaard worden. Doe je 500 experimenten dan is de sigma 22, en is een uitkomst van 1 op de 4 (100 op 400) meer dan 5 sigma en beslist significant.
De wetenschap van de statistiek kent nog een groot aantal andere gereedschappen om in meer gecompliceerde gevallen uit te maken of er ja-dan-nee iets aan de hand is.

Single-ended
Bij buizen (eind) versterkers een schakeling met 1 eindbuis. Dit is de eenvoudigste, maar wel in veel opzichten de slechtste buizen-eindversterker die de geschiedenis heeft opgeleverd.
Deze schakeling is waarschijnlijk populair geworden door de in sommige hifi-kringen genestelde gedachte dat een zo kort mogelijk signaalpad  altijd te preferen is. Ten onrechte. Bij hifi weergave gaat het alleen om een kwalitatief zo goed mogelijk signaalpad; 
De Single_Ended buizen schakeling komt met een aantal problemen die in een balans schakeling grotendeels opgelost zijn:

Er is één pluspunt: De Single_Ended topologie heeft ten ene male geen last van overneem- of cross-over vervorming. Maar dat heeft een klasse A balans schakeling ook niet, en daarmee zijn de eerder genoemde problemen wel opgelost.
Een ander pluspunt van de SE is dat de vervorming door de uitgangstransformator minder is, als die tenminste die luchtspleet heeft. Zie het artikel (komt nog)

Sinus, sinusvormige signalen
Het woord sinus betekent: golf. Het begrip is in de wiskunde gedefinieerd als de projectie van een eenparige cirkel beweging op een rechte lijn.
Voor audio toepassingen is het belangrijk te weten dat:
- een zuiver sinusvormig signaal heeft geen boventonen. Het klinkt een beetje als een lange"oe" of "uu".
- alle signalen (dus ook de meest ingewikkelde muziek) kunnen voorgesteld worden als optellingen van sinusvormige signalen met verschillende frequenties en fase.
Kijk in het hoofdstuk basis-elektronica.

Skew
Bij parallelle digitale data overdracht komen de signalen van de diverse bitjes nooit exact tegelijkertijd aan. De tijd-verschillen hiertussen noemen we data-skew. Bij seriele overdracht (zoals bij SP/dif en AES/EBU) speelt dit verschijnsel geen rol.
Een voorbeeld vind je bij de harddisks in computers. Met het toenemen van de data-snelheid is de vroegere IDE standaard (parallelle overdracht met een 40-aderige bandkabel) verlaten ten gunste van de SATA standaard met seriele overdracht. Er is nog een tussenversie geweest met een bandkabel met 80 aders waarvan om de andere geaard was. Dat gaf wat verbetering, maar dat was niet afdoende.  

Skin effect
Het skin effect heeft te maken met de manier waarop een elektrische (wissel-) stroom door een draad gaat. Bij hogere frequenties gaat de stroom meer aan de buitenkant van de draad lopen.
Bij luidsprekerkabels wordt er nog wel eens ophef gemaakt over het skin-effect. In het technische artikel over bekabeling vind je een grafiek over de ernst van het skin-effect bij diverse draaddoorsneden en frequenties.

Slew-rate
Eigenschap van een versterker of een versterkertrap.
De maximale snelheid waarmee het uitgangssignaal kan stijgen of dalen. Het wordt uitgedrukt in volts per seconde (of microseconde)
Een slew-rate begrenzing kan optreden bij een sterke uitsturing met veel hoog. Er ontstaat een aanzienlijke intermodulatie vervorming in de hoogste frequenties.
Een versterker die slew-rate begrensd raakt bevat een wezenlijke ontwerpfout want hij kan het volle vermogen niet bij de hoogste frequenties leveren.
Wat er in feite gebeurt is dat een bepaalde versterkertrap (transistor) overstuurd raakt. Meestal niet de eindtrap zelf, maar de stuurtrap daarvoor.
Tegenkoppeling verbetert de slew-rate niet. In geval van slew-rate begrenzing zal een sterk tegengekoppelde versterker meer vervorming produceren dat dan een minder sterk tegengekoppeld exemplaar.
Voor de berekening van de benodigde slew-rate bepaal je eerst de piek spanning (1.4 x de effectieve waarde) en de hoogste frequentie die er door moet.
De minimaal vereiste slew rate is dan 2 * pi * freq(Hz) * spanning (Volts) = volts / seconde, maar zet je design-eis ca. 5 x hoger.
De slew-rate van bijv. een 50 Watt versterker moet minimaal zo'n 20 Volt/microseconde zijn. Voor meer vermogen moet de slewrate evenredig met de wortel uit het vermogen stijgen.
Een slew-rate die beduidend groter is dan wat er nodig is verbetert het geluid niet meer.
Zie ook Stijgtijd. Dit lijkt er erg op, maar het is iets wezenlijk anders.

Slim, Slimheid
Zie Wijsheid,  Weetjes

SMD
Eng: Surface Mount Device(s). Elektronische componenten die direct op de oppervlakte van de printplaat gesoldeerd worden, dus zonder draadjes of pennen die door gaten in de printplaat steken. Met deze techniek kan een veel grotere componenten dichtheid bereikt worden, evt. zelfs aan beide kanten van de printplaat.
Bovendien is de techniek beter geschikt voor het automatisch bestukken van de printplaten. De SMD componenten zijn bija altijd ook (veel) kleiner.

Sn
De chemische afkorting van Stannum, de chemische of latijnse naam voor Tin
Zie solderen.

S/N
Signal to Noise ratio. Signaal/ruis verhouding van bijv. een gevoelige voorversterker.

Snaar-aandrijving
Bij een platenspeler als de aandrijving van de draaitafel via een rubber-achtige snaar gaat. Dit in tegenstelling tot de tussenwiel-aandrijving, waarbij er een rubber wieltje tussen de motor-as en de draaitafel zit.
Een alternatief is de direct drive, waarbij de draaitafel direct aangedreven wordt door een speciaal type elektro motor.
Voor HiFi doeleinden is de snaar-aandrijving favoriet, maar ook de direct-drive kan goede kwaliteiten hebben.
De tussenwiel-aandrijving heeft een verplaatsbaar tussenwiel tussen de getrapte motor-as en de draaitafel. Door het tussenwiel op een andere trap te zetten wordt de draai-snelheid ingesteld. (16, 33, 45 of 78 toeren per minuut) De tussenwiel aandrijving geeft bijna altijd veel meer motor-lawaai in de weergave (rumble) dan de snaar-aandrijving of de direct drive.

Snubber, snubber circuit
Een snubber-circuit is bedoeld om de nadelige effecten van snelle transiënten te onderdrukken.
Snubbers worden veelvuldig toegepast bij schakelende voedingen en verwante elektronica, zoals licht dimmers, o.m. om te voldoen aan EMC eisen.
In audio eindversterkers wordt nogal eens een circuitje in de luidsprekerleiding opgenomen dat moet bewerkstelligen dat de versterker bij zeer hoge frequenties niet meer "in de luidspreker kabel kijkt" maar belast is met een goed gedefinieerde impedantie. Dit voorkomt o.m. instabiliteit bij lange luidspreker kabels.

Stijfheid
Zie Compliantie

Soldeer, solderen
Methode om metalen voorwerpen aan elkaar te bevestigen door toevoeing van een vloeibaar metaal(mengsel). De te verbinden delen smelten zelf niet.
In de elektronica wordt veelvuldig een lood-tin legering gebruikt in de verhouding 60% tin en 40% lood (Sn60Pb40)
Vroeger werd er ook een beetje koper (Cu) aan toegevoegd om te voorkomen dat de koperen punt van de soldeerbout te snel oplost. Tegenwoordig hebben soldeerbouten een verijzerde punt, en moet er in het soldeer juist geen koper zitten, want dat vreet het ijzer aan.
Er wordt vaak ca. 2% zilver toegevoegd (bijv. Sn59Pb39Ag2), vooral voor SMD werk. De achtergrond is dat dit op de lange duur (vele jaren) corrosie problemen met de te solderen componenten voorkomt. Voor de geluidskwaliteit heeft zilversoldeer geen enkel effect.
Tengevolge van steeds strengere milieuwetgeving moet de elektronica industrie vanaf ca. 2007 loodvrije soldeer technieken toepassen. Een goede kandidaad hiervoor lijkt de tin-zilver legering Sn96Ag4.

Solid State
Engels voor "Vaste toestand" of "Vaste stof". In de elektrotechniek wordt er gedoeld op Halfgeleiders. In ieder geval geen elektronen buizen en geen bewegende delen.

SOTA
Afkorting van "State Of The Art". Een transmissionline luidspreker ontwerp van ene meneer Atkinson. Schrijver dezes heeft zoiets eens gebouwd en je vindt hier bouwtekeningen en wat tips.

SP/DIF
Afkorting van Sony Philips Digital Interface ??? weet ik even niet.
Een (momenteel DE) standaard voor de overdracht van digitale audio signalen. SP/Dif (het wordt op verschillende wijzen geschreven) gebruikt een signaal nivo van 0,5 volt in 75 Ohm coax kabel met tulp-stekkertjes.
Een variant is de AES-EBU versie, die gebruikt 5 volt op een 110 Ohm symmetrisch aderpaar met XLR connectoren. Dat zijn dezelfde kabels en connectoren die in die sector al vele jaren standaard zijn voor analoge microfoon kabels en zo meer...
Een andere variant is de TOS-link. Deze werkt met een optische fiber kabel (plastic fiber)
De standaard laat ruimte voor een verscheidenheid aan overdracht snelheden (bits of bytes per seconde) en formaten (mono, stereo, aantal bits per sample, etc.) De meest gebruikte is de 44.1 kHz, stereo, 16 bits per sample. Dat is compatibel met het CD-formaat.

Spade
Een Engelse (dus duur klinkende) naam voor een tweetandig vorkje dat aan het eind van een draad of kabel gemonteerd kan worden (meestal crimp verbinding).
Met zo'n vorkje kun je de draad gemakkelijk bevestigen onder een schroefklem.
Zie ook "ringtong".

Spanning
De elektrische spanning kun je je voorstellen als de "druk" die nodig is om een elektrische stroom te laten lopen.
De spanning wordt gemeten in Volt.

Spectrum
Meestal wordt het frequentie spectrum bedoeld.
Dat is een grafiek die aangeeft welke frequenties in een signaal voorkomen, en hoe sterk die frequenties zijn.
Zie ook: Fourier, Fourier transformatie.

Spiegel, Spiegel frequentie
Zie Alias.
Bij radio of TV-ontvangst het signaal van een ongewenst station dat op een bepaalde manier toch doorkomt. Zie Super-Heterodyne

Spike, spikes
(1) Kortstondig stoorsignaal in een elektronisch circuit. Zie "Glitch".
(2) Conus vormig metalen object, maximale diameter ca. 3 cm, hoogte ca. 7 cm. Deze dingen worden aangeprezen om luidspreker(kasten) te "ontkoppelen" van de omgeving, of juist om een betere koppeling met de vloer te krijgen (Deze claims spreken elkaar tegen!).
Er zijn twee claims:
1/ De geluidsoverlast naar de (beneden) buren zou er door verminderen.
2/ Het geluid zou beter klinken doordat de luidsprekers niet meer vlak op de vloer staan.

1: Geluids overlast (naar de buren, of binnen je eigen woning) kan bijna nooit beduidend verminderd worden door zulke simpele maatregelen als spikes. In een enkel geval helpt het een beetje als je je luidsprekers opstelt op een verende, maar ook dempende ondergrond, zoals bijv. rubber tegels.
2: Het is absoluut nodig dat je vanuit je luisterplek vrij zicht hebt op de midden en hoge tonen luidsprekers. Daarvoor kan het wenselijk zijn om de luidspreker kasten wat hoger op te stellen. Je kunt dit realiseren met dure spikes, maar het zelfde effect kun je ook bereiken met zand-gevulde conserven-blikjes. (die van asperges zijn lekker dun) of ieder ander resonantie vrij onderstel.
Als je meer hoogte moet maken is een met zand gevulde houten kolom of een massief stuk boomstam bruikbaar. Het gaat erom dat zo'n kolom een flinke massa heeft en geen resonanties veroorzaakt. Je kunt ook marmeren zuilen gebruiken, dat kan erg mooi staan, maar het is wel veel duurder. Wel met zand vullen tegen mogelijke resonanties.
De bas-luidsprekers kunnen wel wat schaduw hebben, dus daar hoef je niet extreem veel aandacht aan te besteden.
Het gebruik van spikes onder elektronische apparatuur zoals de CD-speler of de versterker is klinklare onzin, die apparaten zijn niet gevoelig voor trillingen. (nouja, mischien staat het wel indrukwekkend, maar voor het geluid doet het niets)

SP, SPL
Sound Pressure Level, oftewel de geluidsdruk.
SPL wordt gemeten in dBa, waarbij 0dBa overeen komt met 0.2 nano Bar, ongeveer het zwakste geluid dat het menselijk oor nog net kan waarnemen.
Zie dB en het hoofdstuk over het gehoor.

Splitter
Meestal wordt er een kastje bedoeld waarmee je het signaal van een antenne of van de kabel-TV naar meerdere ontvangers kan leiden. Ze komen met 2 tot 4 uitgangen. Zet splitters bij voorkeur niet na elkaar, want bij elke splitter treedt er minstens 3 dB signaal verlies op.
Een evt. kabel-modem voor internet of digitale TV mag niet achter een splitter aangesloten worden.
Als je veel (analoge) ontvangers wilt aansluiten kan het nodig zijn om een Antenne versterker tussen te schakelen. Zet die dan voor de eerste splitter.
Antenne versterkers hebben vaak ook een splitter-functie.
Opm anno 2020: Analoge TV wordt in NL niet meer uitgezonden.

Spoel:
Zie zelfinductie.

Spoelen recorder
Andere benaming voor een bandrecorder of tape deck. De magneetband is op losse spoelen gewikkeld, in tegenstelling tot de casette recorder of -speler.

Spoorbreedte
Bij bandrecorders is het de breedte van het magneetspoor. Standaard magneetband is 6.25 mm breed, en doorgaans worden er 2 of 4 sporen op geschreven.
Casette band heeft de helft van die breedte en er worden ook 4 sporen op geschreven.
In het algemeen geldt: hoe smaller het spoor, hoe slechter de signaal-ruisverhouding.

Spriet, Spriet antenne
Een vaak uittrekbare dunne metalen antenne aan een (draagbare) radio of TV ontvanger. Bij TV-ontvangers meestal dubbel uitgevoerd, zodat je die in een V-vorm kunt zetten.
In Nederland heb je niet zoveel meer aan de spriet-antenne op een TV, want sinds eind 2007 worden de publieke TV-zenders niet meer via de ether uitgezonden, altans de analoge uitzendingen zijn gestopt. Er zijn via deze weg nog regionale TV-stations te ontvangen, en in de grensgebieden wellicht wat buitenlanders.
Er is wel digitale ether ontvangst mogelijk. Je hebt dan een speciale ontvanger (Set-top-box) nodig en een abonnement bij Digitenne.
N.B. Voor de ontvangst van de NPO via Digitenne heb je geen abonnement nodig.
Radio ontvangst via de FM band zal nog wel een flink aantal jaren blijven bestaan. Vooral vanwege het belang van ontvangst in de auto.
 
Squaker
Engelse term voor een midden-toon luidspreker.

Staande golf, Standing Wave
Een geluidsgolf of een elektromagnetische golf die op een zodanige afstand van de bron reflecteert dat de terugkomende golf de heengaande plaatselijk versterkt of juist verwakt.
Staande golven kunnen alleen optreden in ruimtes (of kabellengtes) vanaf 1/4 van de golflengte.
In de elektronica (met name bij zenders) kennen we de "staande golf verhouding" of SWR. Dit is bij zend antennes de mate waarin de energie van de zender niet door de antenne uitgestraald wordt, maar terug naar de zender (apparatuur) gestuurd wordt.
Het is duidelijk dat zender beheerders de SWR (Standing Wave Ratio) zo klein mogelijk willen houden.
In akoestische muziekinstrumenten spelen staande golven een uitermate belangrijke rol bij de opwekking van het geluid (blaas instumenten, orgel) en de klankvorming (resonanties op specifieke frequenties)

In de weergeef situatie willen we zo weinig mogelijk additionele klank. In luidsprekerkasten en HiFi huiskamers moeten we dan ook staande golven zien te voorkomen.
En ja, ik heb de heer Doeselaar wel eens een staande golf horen maken met her orgel in het Concertgebouw.

Stand by, sluimertoestand
Een toestand waarin een apparaat kan verkeren, zodanig dat het minder energie verbruikt en (meestal ook minder slijt) maar wel snel weer volledig operationeel kan zijn.
Bij een TV-toestel bijv. wordt dan de gloeidraad van de beeldbuis op een matige temperatuur gehouden. Bij overschakelen naar normaal bedrijf is dan een opwarmtijd van een paar seconden nodig, terwijl dat vanuit de koude toestand ruim een halve minuut zou duren.
Bij audio apparatuur gelden zulke argumenten eigenlijk nooit. Zulke apparatuur is altijd binnen enkele seconden bedrijfsklaar.

Stap responsie
De reactie van een systeem op een plotselinge stap in het ingangssignaal.
De stap responsie is verwant aan de impuls responsie in die zin dat de stap responsie de geintegreerde is van de impuls responsie of, zo je wilt, de impuls responsie is de gedifferentieerde (1e afgeleide) van de stap responsie.
 Bij het meten aan versterkers wordt er altijd naar de stapresponsie gekeken, men test met een blokgofsignaal. Een technicus kan aan de blokgolfweergave op een oscilloscope praktisch in 1 oogopslag zien of de amplitude-en fase karakteristiek in orde zijn of dat er (zelfs kleine) gebreken zijn.

Static
In (Amerikaans) Engels: Het knisperende of knetterende geluid dat een ontlading in een onweersbui veroorzaakt in de (AM) radio ontvangst. Zie ook Statische elektriciteit.

State of the art
Lett: Stand van zaken in de kunst, maar meestal gebruikt in de betekenis van "Stand der techniek", oftewel volgens de huidige, meest recente inzichten in de techniek.
Deze term wordt vaak misbruikt; de gewone consument is zelden in staat om te beoordelen of de meest recente inzichten en technieken echt gebruikt zijn, en zelfs als dat zo is is dat nog geen garantie voor een superieur product. De meest recente inzichten en technieken hebben zich wellicht nog niet bewezen, en de ongewenste bijverschijnselen hebben zich wellicht nog niet geopenbaard.
Een mooi voorbeeld is een "State of the Art Buizenversterker". Nou, dat is je reinste bedriegerij, want zeker sinds 1980 zijn er geen nieuwe ontwikkelingen geweest op het gebied van audio buizenversterkers. Alle topologieën die we nu kennen waren ook vóór 1980 al bekend, en er zijn sinds die tijd ook geen nieuwe buizen meer ontwikkeld om te voorzien in specifieke audio-behoeften.
Ja, op het gebied van transformatoren is er enige vooruitgang geboekt met trafo's die een grotere zelfinductie (belangrijk voor onvervormde laagweergave) paarden met geringere parasitaire capaciteiten (belangrijk voor de stabiliteit bij tegenkoppeling)
N.B. Ja, dat over buizenversterkers is wat kort-door-de-bocht gesteld. Ik vraag ieder die zich er meer in verdiept heeft om me -goed onderbouwd, dus met datasheets en schema's- tegen te spreken. 

Statische elektriciteit
O.m. de elektrische ontladingen (geknisper) die je merkt als je 's-winters een trui of zo uittrekt, of van een stoel opstaat bij droog, vriezend weer. In het donker kun je dan ook gemakkelijk de vonken zien overspringen. Hierbij zijn elektrische spanningen van vele duizenden volts in het geding.
In het vakgebied EMC wordt aandacht besteed aan de immuniteit van apparatuur voor zulke statische ontladingen. De overspringende vonk vertegenwoordigt nl. een zeer breedbandig signaal, dat op allerlei manieren de goede werking van elektrische apparaten zou kunnen verstoren.
Elektronische circuits kunnen ook permanent beschadigd raken door zelfs onmerkbaar kleine elektrische ontladingen. Met name bij het werken aan het inwendige van elektronische apparatuur dient men te zorgen dat er geen statische lading aanwezig is tussen de werker en het apparaat en evt. losse onderdelen. Een simpele handelwijze voorkomt al veel problemen: Als je bijv. een video kaart in je PC wilt stoppen pak die kaart eerst op bij het bevestigings blikje. Een evt. spannings verschil tussen jou en de kaart is dan al verdwenen. Pak dan met je andere hand eerst de PC-kast beet om de lading tussen jou en de kast te laten wegvloeien. Dan pas de kaart in de PC stoppen.
Een beter manier is het werken met een polsbandje dat verbonden is met het enigszins geleidende blad van de werktafel. Er zijn speciale zwak geleidende tafelbladen en werkmatten verkrijgbaar. Het is raadzaam, maar niet noodzakelijk om alles ook met een aardleiding te verbinden. Belangrijker is dat alles met elkaar verbonden is.
WAARSCHUWING! In de draad van het polsbandje naar een aarde moet een weerstand van minimaal 1 MegOhm zitten. Als je met een direct geaarde polsband aan elektrische apparatuur gaat werken heb je bij wijze van spreken de strop al om je nek zitten. Iedere aanraking van de netspanning geeft je de volle mep.

Steilheid
Bij elektronenbuizen de variatie van de anodestroom t.g.v. de variatie van de roosterspanning: uitgedrukt in mA / V.
Idem bij (mos)Fets de variatie van de drain-stroom t.g.v. de variatie van de gate-spanning.
Bij luidspreker wisselfilters de mate van signaalverzwakking in het overgangs gebied tussen bijv. een bas luidspreker en een midden-toon luidspreker. In dat geval wordt de steilheid uitgedrukt in dB / octaaf.
Zie ook het artikel over wisselfilters

Step-up
Vaak wordt een impedantie transformator bedoeld waarmee een aanpassing bereikt kan worden tussen een zeer laag-ohmige signaalbron en een voorversterker die een veel hogere ingangs impedantie heeft.
Deze situatie komt nog wel eens voor bij bepaalde microfoon types en bij Moving Coil (elektro-dynamische) elementen voor het afspelen van vinyl-platen. Ook elektrostatische luidsprekers hebben een step-up trafo omdat er signaalspanningen tot een paar duizend volt nodig zijn.

Stereo
Systeem waarbij een bepaalde mate van ruimtelijke geluidsweergave wordt geboden.
Typisch een systeem met twee nagenoeg onafhankelijke signaal kanalen.
Tegenstellingen / alternatieven: Mono, Multikanaal, Quadrofonie, Surround

Stijgtijd
Eigenschap van een versterker(trap) of een filter De stijgtijd is een maat voor een laag-doorlaat filter. Het is de tijd waarin het uitgangssignaal tot 63% van de eindwaarde gekomen is, bij een stapvormig ingangssignaal.
Voor een eerste orde netwerk is het ook de RC-tijd of de L/R-tijd.
Zie ook Slew-rate. Dit lijkt er erg op maar het is iets wezenlijk anders.

Stikstof, stikstof temperatuur
De aardse atmosfeer bestaat voor 4/5 uit het gas stikstof, officiele naam Nitrogenium, element nr 7 in het periodiek systeem, chemische aanduiding N2. Stikstof wordt vloeibaar bij -195.75 ºC. Deze vloeibare stikstof (Eng: Liquid Nitrogen) vindt vele toepassingen in de industrie, wetenschappelijk onderzoek en ziekenhuizen.  Zie ook Cryo-techniek.
Er worden hier-en-daar audio kabels aangeboden die een z.g. cryo-behandeling of stikstof-behandeling ondergaan hebben. Daarbij zou de kristal-structuur van het koperdraad veranderd zijn, hetgeen de elektrische geleiding ten goede zou komen en daarmee de geluidskwaliteit zou verbeteren.
Nou, dat is allemaal larikoek. Er is namelijk geen probleem met de elektrische geleiding van koperdraad. 

Storing, Stoorproblemen
In toenemende mate wordt er in de high-end Hifi wereld aandacht besteed aan storing en stroorproblemen. Dat is enerzijds terecht, omdat de hoeveelheid stroorbronnen in de huiselijke omgeving sterk toeneemt. Denk aan draadloze netwerken, mobile telefoon en blue-tooth spullen en eigenlijk alles wat draadloos communiceert, met uitzondering van Infra-rood spullen, zoals de stapel afstandsbedieningen op de salontafel.
Er worden in het hifi-wereldje allerlei spullen aanbevolen om die invloed te verminderen. De invloed van zulke stoorbronnen wordt echter vaak sterk overdreven en verkeerd voorgesteld. De praktijk is dat er zelden last ondervonden wordt en dat de aanbevolen middelen meestal niet werken.
Degelijke kennis over echte stoorproblemen en wat daaraan gedaan kan worden is in de hifi-winkels zo goed als afwezig.

 Storingsmarge
Dit begrip is van toepassing op het transport van digitale signalen. De storings marge is de minimale hoeveelheid storing die nodig is om een digitaal signaal te verstoren.
Bij analoge signalen zal een klein stoorsignaal een beetje storing in het geluid opleveren.
Bij digitale signalen heeft een stoorsignaal dat kleiner is dan de storings marge geen enkel effect, ook niet een heel klein beetje.
Bij een S/Pdif verbinding is er een signaal van 500 mV. Een stoorsignaal moet tenminste de helft daarvan bedragen om het signaal te kunnen verstoren.
Bij een AES-EBU met een signaal nivo van 5 Volt verbinding is er een storingsmarge van ca. 2.5 volt.

Straks ... na de reklame
De meest gebruikte aankondiging via de publieke omroep. De commerciële omroepen gebruiken deze term niet, want dat zou een aankondiging van een reklameblok inhouden en dat is gevaarlijk want dan zou de kijker reklame wel eens kunnen onderscheiden van andere programma's. 

Strippen, gestript
Het verwijderen van een stukje isolatie materiaal aan het einde van een draad of kabel-ader, met het doel de draad of kabel ergens op aan te sluiten.
Meer in het algemeen: Bij een of ander apparaat alle overbodige c.q. niet-essentiele (bijv. cosmetische) onderdelen verwijderen.

Stroom
Stel je bij elektrische stroom maar voor dat er dingetjes door een draad stromen. De hoeveelheid dingetjes per seconde is dan de stroomsterkte. De elektrische stroom wordt gemeten in Ampere.
Die dingetjes heten elektronen en er zijn er per seconde ongeveer 6.25 maal een 1 met 18 nullen nodig om 1 Ampere te maken.
De elektronen zelf bewegen maar uiterst weinig en langzaam in een elektrische draad (fracties van millimeters) maar ze duwen elkaar wel snel voort. 
Het is alsof je een lange buis hebt die gevuld is met glazen knikkers. Stop je er aan het ene eind een nieuwe knikker in, dan rolt er aan het andere eind bijna onmiddelijk eentje uit. Het lijkt alsof de knikker razendsnel door de buis gegaan is, maar het is natuurlijk alleen het "knikkersignaal" dat snel gaat, niet de knikkers zelf.

Stroomdichtheid
Het aantal ampere per vierkante millimeter draaddoorsnede.
Er zijn richtlijnen (vuistregels) voor de maximale stroomdichtheid in een draad. Het gaat erom dat de draad niet te warm wordt.
Voor transformator wikkelingen wordt ca. 4 A / mm2 gehanteerd, voor losliggende draden in de buizen van de elektrische huisinstallatie doorgaans 6 A / mm2

Stroomspiegel
Een schakeling met transistoren, fet's of buizen waarbij een stroom gespiegeld wordt tegen GND of een voedingspanning.

Stroomverzadiging
Er wordt hier en daar beweerd dat een kabel "verzadigd" kan worden door een elektrische stroom. Dit zou betekenen dat de weerstand van de kabel stijgt omdat er teveel elektronen doorheen moeten.
Dit soort verzadigings effecten bestaan inderdaad, maar treden pas op bij een stroomdichtheid waarbij de kabel in een fractie van een microseconde zou verdampen.
Stroomverzadiging wordt nog al eens verward met de vuistregels en wettelijke voorschriften voor de toegestane stroomdichtheid in kabels en transformator wikkelingen.
Zie Stroomdichtheid.

Sub Woofer
Een luidspreker systeem voor de weergave van zeer lage frequenties. Er wordt aangenomen dat de plaats van de subwoofer in de luisterruimte niet erg kritisch is.
In veel gevallen is er slechts 1 luidspreker(kast) met een eigen eindversterker, soms zitten basluidsprekers van links en rechts in 1 kast.
Dit klopt wel met de theorie want:
a/ Een straler die klein is ten opzichte van de golflengte straalt altijd evenveel in alle richtingen.
b/ Bij zeer lage frequenties is het menselijk gehoor niet meer richting gevoelig.
Subwoofers worden meestal gecombineerd met relatief kleine luidsprekers die de midden en hoge tonen weergeven. Deze moeten wel op de juiste manier opgesteld worden.
Subwoofers worden ook nog wel eens gebruikt in combinatie met "normale" luidsprekers waarvan men de laag-weergave te mager vindt.
Ik heb geen ervaring met zulke systemen. De voornoemde theorie over de manier waarop we horen (de geluidsperceptie) is heel wat softer dan de elektrische theorie, en ik wil dan ook nogal wat ruimte laten voor een subjectievere beoordeling. Graag reacties van mensen met zo'n systeem.

Supergeleiding
Bij zeer lage temperaturen wordt de elektrische weerstand van sommige materialen geheel nul. De meest voorkomende praktische toepassing hiervan vinden we bij extreem sterke magneten. Zie Cryotechniek.

Super, Super-heterodyne
Een type radio ontvanger waarbij het te ontvangen signaal eerst geconverteerd wordt naar een vaste frequentie.
De conversie gebeurt door een locale oscillator en een mengtrap. Het afstemmen op het gewenste station gebeurt door het verstemmen van de locale oscillator.
Radio -ontvangers voor lange, midden- en korte golf converteren naar 470 kHz. Ontvangers voor de FM-band converteren naar 10.7 Mhz en TV-ontvangers naar ca. 38 MHz.
Deze frequenties worden de midden frequenties genoemd. Het deel van de ontvanger dat deze frequenties verwerkt heet het middenfrequent gedeelte.
Alle hedendaagse radio- en TV- ontvangers zijn van dit type. Alternatieven zijn de "rechtuit" of de "superreg", maar hiervan bestaan zo goed als geen commerciele producten.
Super-heterodyne ontvangers kunnen last hebben van het z.g. spiegel probleem. Bij alle gewone radio's en TV's is dat probleem al lang goed opgelost, maar een goedkope korte-golf ontvanger of wereld-ontvanger kan er wel aan lijden.
Het probleem is dit: Door de menging met de locale oscillator (LO) wordt er in feite ontvangen op de frequenties LO + Middenfrequentie en LO - Middenfrequentie. We noemen dit de spiegelfrequenties. Bij een goede ontvanger is er vóór de mengtrap een z.g. preselectie bandfilter filter geplaatst dat alleen de gewenste zender doorlaat en zenders op de spiegelfrequentie onderdrukt. Dit bandfilter moet mee-afgestemd worden met de locale oscillator. 

Superreg
Een ouderwets type radio ontvanger voor AM, waarbij er een grote kans is dat je ontvanger als een zender gaat werken. Er hebben bij mijn weten geen commerciele of consumenten uitvoeringen van bestaan. Het principe wordt niet meer gebruikt.

Supersoon
Geluid met frequenties boven het voor mensen hoorbare gebied van 20kHz. Ook ultrasoon, ultrageluid of eng: ultrasound genoemd.
In een andere betekenis bedoelt men met supersoon "sneller dan het geluid". Het gaat dan om vliegtuigen die sneller gaan dan de geluidssnelheid in lucht, 330 m/sec of 1188 Km/uur, zoals de Concorde.

Surround
Er zijn verschillende systemen op de markt (geweest) om een betere ruimtelijkheid te verkrijgen dan met de bekende twee kanalen stereo mogelijk is. Tot nog toe is het meeste mislukt (Bijv. quadrofonie) Tamelijk succesvol is Dolby Surround, maar dat is niet geschikt voor hifi muziek weergave.
De SACD en de DVD bieden mogelijkheden voor multi-kanaal stereo, waarbij tot 5 onafhankelijke kanalen weergegeven kunnen worden. Deze systemen moeten zich wat betreft Hifi weergave nog bewijzen. De microfoontechniek die voor zulke opnames nodig is staat nog in de kinderschoenen en het is maar de vraag of de markt vijf of meer luidsprekerkasten in de woonkamer zal acceperen.

Sweet spot
Aanduiding van de optimale luisterplek in je "home-studio". De term smaakt mij wat teveel naar vanillesuiker.
Bij een goede installatie is dit gebied flink groot, net zoals in een fatsoenlijke concertzaal.

Symmetrisch
Twee- (of meer-) zijdig spiegelbeeldig.
Het verdient aanbeveling om je luidsprekers symmetrisch op te stellen, c.q. je kamer enigszins symmetrisch in te richten.
Dus niet aan de ene kant een dempende boekenkast en aan de andere kant een reflecterende vlakke wand.

Bij symmetrische elektrische verbindingen hebben we het over tweedraads verbindingen, meestal afgeschermd. Zie twisted pair.
Tegenstelling: coaxiaal, of asymmetrisch.
Symmetrische verbindingen zijn gebruikelijk bij lange microfoon kabels, en andere lange analoge en digitale verbindingen in studio's en in de PA sector. Als het ontvangende apparaat ook symmetrische ingangen met een voldoende common mode onderdrukking dan is de kans op storing door bijv. aardlussen een stuk minder.