A
De letter A wordt in de elektro(nica) techniek gebruikt voor de elektrische stroomstrekte in Ampère.
Aankrimpen, aancrimpen
Zie crimp
Aardlus
Als een samenstelling van apparaten op meer dan 1 plaats
geaard is
(veiligheids-aarde) dan kan er een brom-probleem optreden.
Zie het hoofdstuk
over storing.
Niet zelden is een kabel-TV aansluiting de onbedoelde extra
aardverbinding.
AB
Afstands bediening.
ABX
Een methode van blind testen, waarbij je -en dat wordt er
bij verteld- eerst
systeem A te horen krijgt, dan systeem B, en vervolgens één
van de
systemen A of B, en je moet besluiten of het A of B
is. Het
gaat erom of het luisterpanel éénduidig in staat is om A van
B te
onderscheiden. De vraag of A beter is dan B is niet aan de
orde.
A-Klasse, AB-klasse
Een ruststroom instelling van een eindversterker. Zie Klasse
A, AB, B.
Absoluut gehoor
Mensen met een absoluut gehoor kunnen zonder referentie toon
(bijv. van
een
stemvork) horen of een muziek instrument op de juiste
toonhoogte
gestemd is,
c.q. ze kunnen van een enkele toon zeggen welke toon dat is.
Het hebben van een absoluut gehoor zegt niets over
muzikaliteit, maar
mensen die
niet zelf musiceren zullen meestal niet ontdekken dat ze het
hebben.
Voor sommige musici is het zelfs een handicap, omdat ze er
last van
hebben als een
muziekstuk niet op de juiste toonhoogte uitgevoerd wordt of
kan worden.
Absolute waarde
In de wiskunde de grootte van een waarde (getal) zonder
rekening te
houden met
het teken.
Het wordt aangeduid door het getal tussen |rechte strepen|
te zetten.
AC
Alternating Current. ENG term voor wisselstroom (of
-spanning)
Tegengesteld: DC, voor direct current of gelijkstroom.
Vooral de term
DC is
historisch gegroeid in de begintijd van de elektrische
energie
voorziening.
De beroemde T. A. Edison, uitvinder van o.m. de gloeilamp en
de
geluidsopname
met een wasrol was fervent voorstander van DC. Zijn
opponenten (ik meen
o.m.
Faraday) hebben het gewonnen met AC, en terecht, AC is veel
gemakkelijker te
distribueren over korte tot flink lange afstanden, want men
kan
transformatoren
gebruiken om de spanning op-of neer te transformeren. Bij DC
gaat dat
veel
moeilijker, en is het alleen lonend voor zeer grote
afstanden zonder
tussen-aftakkingen, en gebruik makend van moderne technieken
om de
spanning naar zeer hoog (MegaVolt) om te zetten..
Actief,
Actieve elementen
Elementen in een elektrische/elektronische schakeling
waarmee
energie-versterking van een signaal mogelijk is.
Alternatief: Passieve elementen.
Typische voorbeelden zijn transistors, Operationele
versterkers
(OpAmps) en
elektronen buizen.
Diodes worden ook vaak onder de actieve elementen
gerangschikt,
alhoewel er niet
gemakkelijk energie versterking mee gerealiseerd kan worden.
Actieve filters
Dit zijn schakelingen die onderscheid maken naar frequentie,
en waarin
actieve
elementen zoals transistoren en opamps een rol spelen. Dit
in
tegenstelling tot
passieve filters, waarin uitsluitend capaciteiten,
zelfinducties en
weerstanden
voorkomen. Het gebruik van actieve wissel filters heeft
alleen zin als
je aan
Bi- of Tri- Amping doet.
Met actieve filters kunnen filter-karakteristieken
gerealiseerd worden
die veel
fraaier zijn dan wat er met passieve filters kan.
De wisselfilters in een luidsprekerkast zijn altijd passief.
Zie ook
het artikel
over
wisselfilters
Actieve luidspreker
Bij luidsprekers is er een spraakverwarring m.b.t. actief en
passief.
Vaak
worden luidsprekerkasten "Actief" genoemd als er ook een
eindversterker in de luidsprekerkast zit. Je ziet dit vaak
bij
PC-luidspreker
kastjes, waar de stereo eindversterker in het "actieve"
kastje zit.
Het andere kastje met alleen een luidsprekertje wordt dan
"passief"
genoemd.
Soms wordt echter gedoeld op een luidspreker (systeem)
waarbij er op
het
bewegende deel van de (bas) luidspreker een sensor zit die
de
bewegingen meet en
terug voert naar de versterker. De bedoeling is dat
ongewenste
bewegingen van de
luidspreker tegengegaan worden. In dit verband is ook de
term "Motional
Feedback" of MFB van belang. Philips heeft in de jaren 70
enkele
modellen op de markt gebracht.
Er zijn erg weinig van zulke systemen in de markt, en zulke
luidsprekers komen
altijd met hun specifieke behuizing en versterker. Je hebt
daar dus
weinig keuze
in.
Er zijn of waren systemen op de markt die het predikaat HiFi
redelijk
waar
schijnen te maken, maar ik vermoed dat ze in vergelijking
met een
gelijkwaardig
conventioneel systeem erg duur zijn.
Een derde betekenis van actief v.s. passief kom je tegen bij
een
bepaald type
(bas)luidspreker behuizing.
Er is 1 woofer op de normale manier aangedreven (de
actieve), en een
tweede
daarnaast (de passieve) heeft een identieke conus
en ophanging, maar wordt niet
aangedreven door een versterker. Het principe lijkt nogal op
dat van de
basreflexkast, met als verschil dat de passieve luidspreker
fungeert
als poort.
Van sommige populaire woofers is voor dit doel een
"passieve" versie
leverbaar. Zelfde conus en -ophanging, maar zonder magneet
en zonder
spreekspoel.
A/D conversie,
converter
Analoog naar digitaal omzetting, c.q. apparaat of
elektronisch
component dat dit
doet.
Zie technisch artikel Analoog
en
Digitaal
AES-EBU
AES is de Audo Engeneering Society, een Amerikaanse
organisatie die
o.m.
standaards bepaalt voor audio apparatuur. Er is ook een
Nederlande
afdeling. Zie
mijn link-pagina.
EBU is de European Broadcasting Union, de Europese
tegenhanger van de
AES, maar
dan vooral voor de omroep en fabrikanten van opneem-, zend-,
ontvang-
en
weergeef apparatuur.
AES-EBU is in hifi kringen bekend als de professionele
variant van de
SP/DIF
of TOS-Link digitale audio verbinding. Deze gebruikt een
symmetrische
110 Ohm
kabel en XLR connectoren. Het digitale protocol scheelt
slechts in 1
bitje van de consumer versie, maar daar wordt bij mijn weten
nooit
gebruik van gemaakt.
Afgestemde kring
Een combinatie van een capaciteit en een zelfinductie vormt
een
afgestemde
kring. D.w.z. dat zo'n samenstel op een bepaalde frequentie
opslingering
vertoont. Afgestemde kringen worden vooral bij radio-en
TV-ontvangst
gebruikt.
In het audio-gebied proberen we ze te vermijden.
Een
vaak voorkomende schakeling voor een passief wisselfilter in
luidsprekerkasten vormt zo'n afgestemde kring, waardoor voor
bepaalde
frequenties de demping erg slecht wordt. Zie het artikel
over luidspreker
demping.
Afschermen,
afscherming
Een elektrisch of elektronisch circuit omgeven met een
elektrisch
geleidend
materiaal dat meestal verbonden is met de referentie (nul of
GND) van
het
betreffende circuit. De bedoeling is het creëren van een
kooi
van Faraday, waardoor elektromagnetische signalen van
buitenaf niet
doordringen in het interne circuit, en/of andersom.
De effectiviteit van de afscherming is afhankelijk van de
(storende)
frequenties, de geleiding en de dikte van het
afschermmateriaal en evt.
openingen in het
afschermmateriaal.
Afschermen van elektrische velden gaat meestal vrij goed met
een dunne
metalen
afscherming.
Het afschermen van statische of laagfrequente magnetische
velden, zoals
die van
permanente magneten (luidsprekers!) of lichtnet
transformatoren vergt
afscherm
materiaal met bijzondere magnetische eigenschappen. (zoals
mu-metaal)
Afsluiten
Een kabel belasten met de Karakteristieke
Impedantie van die kabel. Zie Kabeltechniek.
Ag
De chemische afkorting voor Argentium, de latijnse naam van
het metaal
Zilver.
Zie Solderen
Akoestiek
1. De wetenschap van het opwekken, de voortplanting en de
perceptie van
het
geluid. In het bijzonder de invloed die ruimtes (bijv.
concertzalen)
daarop
hebben.
2. De kwaliteiten van een (concert) zaal of andere ruimte
voor wat
betreft het
overbrengen van het geluid.
Alfabetische
volgorde
Een rangschikking die een perfecte ordening suggereert, maar
er meestal
in
resulteert dat begrippen die niets met elkaar te maken
hebben naast
elkaar staan. Zo ook in deze begrippenlijst.
Alias,
anti-alias filter
Bij de Analoog naar Digitaal omzetting zullen frequenties
groter dan de
helft
van de sample frequentie terecht komen in het gebied onder
de helft van
de
sample frequentie.
De remedie is een anti-alias filter dat er voor moet zorgen
dat zulke
frequenties niet in het omzettings proces terecht komen.
Achteraf is er
niets
meer aan te doen.
Zie technisch artikel Analoog
en
Digitaal
All Pass filter
Een filter waar alle frequenties in gelijke mate doorheen
komen, maar
waarbij de
fase of looptijden veranderd
wordt/worden.
Zulke filters zijn met passieve analoge middelen
(weerstanden, spoelen
en
condensatoren) erg lastig te maken. Er bestaat een elegante
actieve
schakeling
voor een analoog all pass filter. In de digitale techniek
zijn er meer
mogelijkheden.
De toepassing in de audio techniek ken ik uitsluitend om
bepaalde fase
correcties te doen bij wisselfilters voor luidsprekers.
AM
Amplitude modulatie.
Een techniek voor radio verbindingen waarbij de (audio)
informatie
verzonden
wordt door de sterkte (amplitude) van de hoogfrequente
draaggolf te
varieren.
Deze techniek wordt gebruikt door publieke en commerciele
omroepzenders
in de
lange, midden- en korte golf radio frequenties.
De geluidskwaliteit van deze zenders is zeer matig. De
hoogst
uitgezonden audio
frequentie is ca. 4 kHz en er is vaak een aanzienlijke
storing door
andere
(verafgelegen) zenders. Stereo is weliswaar niet onmogelijk
maar wordt
nooit
ondersteund.
Zie ook: FM en DRM.
De beeld-informatie van analoge TV-zenders wordt ook AM
uitgezonden,
maar met een
bandbreedte van zo'n 4 MHz. Het geluid daarbij is altijd FM.
AM-detectie.
Het verschijnsel dat bijv. een audio versterker die in
principe niet
gevoelig is
voor radio-frequente signalen, toch gestoord wordt door een
(sterk)
signaal van
een (naburige) zender.
Wat er gebeurt is het volgende: Het zender signaal komt zo
sterk binnen
dat er
in de diodes en transistoren van de versterker
gelijkrichting optreedt,
waardoor
het normaal onhoorbare radio signaal hoorbaar wordt. Je
hoort min of
meer
duidelijk wat de zender uitzendt, soms hoor je alleen
fluittonen of
gelispel.
FM zenders veroorzaken veel minder gemakkelijk zulke
problemen, vandaar
dat er
voor de CB (27 MHz bakkies) gekozen is voor FM.
Problemen hiermee kunnen vaak opgelost worden door het op de
juiste
plaats
aanbrengen van kleine zelfinducties of condensatoren. Het
"beter"
afschermen van signaalleidingen helpt meestal maar een
beetje.
Zie ook: storing.
Ampere
De eenheid van elektrische stroomsterkte. 1A is 1 Coulomb
per seconde. Ook: 6.24E18 elektronen per seconde.
Amplifier
Engels woord voor: Versterker
Voorversterker: Pre amplifier
Regelversterker: Control amplifier
Eind- of vermogensversterkers : Final, Power amplifier.
Amplitude
Amplitude betekent uitslag, (van bijv. een slinger)
In de elektrotechniek bedoelen we de sterkte van een
elektrisch
(wisselspannings
/ stroom) signaal, vaak zonder rekening te houden met de
fase.
Amplitude ruis
Bij bandrecorders en casettedecks wordt een continue toon
altijd
weergegeven met
een bepaalde variatie in de signaalsterkte. Dit heet
amplitude ruis.
Het wordt
veroorzaakt door onregelmatigheden in de magnetische
eigenschappen van
de band.
Vooral oudere bandsoorten hebben er last van.
Het wordt ook wel modulatieruis genoemd. Kenmerkend is dat
het ruisnivo
toeneemt met de signaalsterkte; bij afwezigheid van signaal
is de ruis
veel minder..
Analoog
Signaal overdracht waarbij de over te dragen grootheid
(bijv.
geluidsdruk)
voorgesteld wordt door een elektrische spanning of stroom of
frequentie
van overeenkomstige grootte. Het
signaal kan in principe elke waarde aannemen binnen een
bepaald bereik,
en al
deze waardes hebben ook betekenis, m.u.v. de ruis die overal
meer of
minder
aanwezig is.
Tegenstelling: digitaal.
Angström
Een ouderwetse eenheid voor een zeer korte lengte. 1
Angström = 1E-10
meter,
oftewel 0.1 nanometer, of een tienduizendste van een
duizendste
millimeter.
Antenne versterker
Antenne versterkers worden voor twee doeleinden gebruikt:
1. Bij een lange antenne kabel kan het signaalverlies te
groot worden,
waardoor
de ontvangst van bijv. FM-radio of TV te ruiserig wordt. In
dat geval
kan een
antenne versterker dicht bij de antenne verbetering geven.
(niet aan de
ontvanger kant, want dan is het kwaad al geschied)
2. Als je het signaal van een antenne of de kabel-TV naar
meerdere
ontvangers in
je huis wilt leiden (gebruik altijd splitters,
nooit kabels zo maar aan elkaar knopen) kan het signaal te
zwak worden.
Plaats
dan een antenne versterker tussen de antenne of
kabel-aansluiting en de
rest van
je huis. Neem een versterker met zoveel mogelijk uitgangen.
Schakel nooit meerdere antenne versterkers achter elkaar. Er
kan dan
gemakkelijk
kruismodulatie ontstaan, wat tot allerlei
bijgeluiden (en spookbeelden, bij TV) leidt.
Als je internet of telefoon "via de kabel" hebt dan moeten
zulke
kastjes altijd aan de kabel-kant van de versterker zitten,
dus aan de kant waar de kabel uit de straat komt. Internet
en telefoon
werken
niet via zo'n antenneversterker. Ook digitale TV
gaat niet
goed via een antenneversterker.
Als je verafgelegen of zwakke stations wilt ontvangen met
een eigen
antenne dan helpt een antenne versterker meestal niet, dan
moet je een
antenne met een
grotere antenneversterking kiezen.
Antenne versterking
Als je een eigen antenne hebt voor de ontvangst van FM-radio
of TV, dus
geen kabel, dan heb je met dit begrip te
maken. De antenne versterking is de mate waarin het signaal
van die
antenne
sterker is dan dat van een simpele dipool antenne.
Bij de gebruikelijke FM- en TV antennes (dakharken) is de
dipoolstaaf
bijna
altijd verbonden met een tweede dipoolstaaf, waardoor de
karakteristieke
impedantie van de antenne wat lager wordt. Je ziet een lang
gerekte lus.
Meestal zie je ook langere staven "achter" de dipool, dat
zijn
Reflectoren en kortere staven "voor" de dipool, die heten
Directoren.
"Voor" is hier in de richting van de zender. Hoe meer
elementen zo'n
antenne bevat, hoe groter de versterking is, maar ook hoe
sterker de
richting-gevoeligheid. Vooral als je verafgelegen of zwakke
stations
wilt ontvangen is
een grote antenne versterking nodig. Het gebruik van
elektronische
antenneversterkers
helpt dan niet omdat die niet alleen het signaal versterken
maar ook de
ruis.
Antenne versterking door reflectoren, directoren en het
koppelen van
meerdere
antennes is practisch ruisvrij.
Het begrip antenne versterking is net zo goed van toepassing
op
zend-antennes.
Het is zelfs wat gemakkelijker voor te stellen dat een
antenne met een
sterke
richtwerking alle energie in die richting stuurt, en dat je
er dus
verder mee
kunt komen.
Anti alias (filter)
Zie Alias
Anti-skating
Zie dwarskracht
compensatie bij de platenspeler.
Anode
Een van de elektrodes in een Diode of een Elektronenbuis. De
tegenhanger is de
Kathode.
Alleen als deze elektrode een positieve spanning heeft
t.o.v. de andere
elektrode kan er stroom gaan lopen.
Anodiseren
Zie eloxeren. Een oppervlakte behandeling voor
sommige metalen waarbij er een elektrische stroom aan te pas
komt. Een
variant
op Galvaniseren.
Veelal wordt er een oxide huidje aangebracht. Anodiseren
wordt veel
toegepast op
aluminium voorwerpen. Er kunnen ook verschillende kleuren
gemaakt
worden.
Armlift
Bij platenspelers
de inrichting
om het afspeel-element voorzichtig van de plaat te lichten,
of erop te
laten dalen.
Au
De chemisch afkorting van Aurum, de latijnse naam van het
metaal Goud.
Aux
Bij een versterker een signaal-ingang voor algemeen gebruik.
De ingangs
gevoeligheid is meestal tussen 200 mV en 1 V, en de ingangs
impedantie
zo'n 100
KOhm.
Audio - OpAmp
Zie OpAmp
Audio-groep
Een aparte lichtnet groep voor de audio apparatuur.
Het is in alle gevallen volstrekt zinloos om zoiets te doen.
Zelfs als
er sprake is van storende apparatuur op bepaalde
groepen zal
die
storing toch op de andere groepen terecht komen. Een veel
betere optie
is dan om die apparatuur te
ontstoren.
Zie de hoofdstukken over Storing,
over Lichtnetkabels,
en Hoe
klinkt elektronica.
Als je zoiets overweegt ga dan eerst na of er wel een
stoor-probleem is.
Autotrafo
of autotransformator.
Een transformator waarbij de primaire en secondaire
windingen een
gedeelte gemeenschappelijk hebben. Er is geen galvanische
scheiding.
Typisch kom je ze tegen als verhuistrafo. Je kunt zo'n trafo
gebruiken om bijv. Amerikaanse spullen te voeden die alleen
voor 110 of
115 Volt geschikt zijn.
Let echter op!
De trafo kan op 2 manieren op het 230 Volt stopcontact
aangesloten
worden:
- Probleemloos: de nul van de 230 Volt kant is ook de nul
van de 115
Volt kant.
- Mogelijk problematisch:
de 115 Volt kant zit tussen de fase van de 230 Volt
kant en de
aftakking (115 Volt). Ik heb in die situatie wel eens
overspanningsbeveiligingen en ontstoorcondensatoren in rook
zien opgaan
(en horen en ruiken...)
AV
Audio-visueel. Dit begrip refereert aan alles wat met beeld
en
geluid(s)
(apparatuur) te maken heeft.
AWG
Een Engelse / Amerikaanse aanduiding voor de draad doorsnede
van
elektrisch
draad. Hoe groter het getal hoe dunner de draad.
AWG 20 = 0.5 mm2, AWG 18 = 0.75 mm2, AWG 15 = 1.5 mm2, AWG
13 = 2.5
mm2, AWG 11
= 4 mm2. (ten naaste bij)
Zie ook de draadtabel.