Begrippen A                                                            <laatst bijgewerkt:  2020-12-01>
A  
De letter A wordt in de elektro(nica) techniek gebruikt voor de elektrische stroomstrekte in Ampère.

Aankrimpen, aancrimpen

Zie crimp

Aardlus
Als een samenstelling van apparaten op meer dan 1 plaats geaard is (veiligheids-aarde) dan kan er een brom-probleem optreden. Zie het hoofdstuk over storing.
Niet zelden is een kabel-TV aansluiting de onbedoelde extra aardverbinding.

AB
Afstands bediening.

ABX
Een methode van blind testen, waarbij je
-en dat wordt er bij verteld- eerst systeem A te horen krijgt, dan systeem B, en vervolgens één van de systemen A of B, en je moet besluiten of het A of B is. Het gaat erom of het luisterpanel éénduidig in staat is om A van B te onderscheiden. De vraag of A beter is dan B is niet aan de orde.

A-Klasse, AB-klasse
Een ruststroom instelling van een eindversterker. Zie Klasse A, AB, B.

Absoluut gehoor
Mensen met een absoluut gehoor kunnen zonder referentie toon (bijv. van een stemvork) horen of een muziek instrument op de juiste toonhoogte gestemd is, c.q. ze kunnen van een enkele toon zeggen welke toon dat is.
Het hebben van een absoluut gehoor zegt niets over muzikaliteit, maar mensen die niet zelf musiceren zullen meestal niet ontdekken dat ze het hebben.
Voor sommige musici is het zelfs een handicap, omdat ze er last van hebben als een muziekstuk niet op de juiste toonhoogte uitgevoerd wordt of kan worden.

Absolute waarde
In de wiskunde de grootte van een waarde (getal) zonder rekening te houden met het teken.
Het wordt aangeduid door het getal tussen |rechte strepen| te zetten.

AC
Alternating Current. ENG term voor wisselstroom (of -spanning)
Tegengesteld: DC, voor direct current of gelijkstroom. Vooral de term DC is historisch gegroeid in de begintijd van de elektrische energie voorziening.
De beroemde T. A. Edison, uitvinder van o.m. de gloeilamp en de geluidsopname met een wasrol was fervent voorstander van DC. Zijn opponenten (ik meen o.m. Faraday) hebben het gewonnen met AC, en terecht, AC is veel gemakkelijker te distribueren over korte tot flink lange afstanden, want men kan transformatoren gebruiken om de spanning op-of neer te transformeren. Bij DC gaat dat veel moeilijker, en is het alleen lonend voor zeer grote afstanden zonder tussen-aftakkingen, en gebruik makend van moderne technieken om de spanning naar zeer hoog (MegaVolt) om te zetten..

Actief, Actieve elementen
Elementen in een elektrische/elektronische schakeling waarmee energie-versterking van een signaal mogelijk is.
Alternatief: Passieve elementen.
Typische voorbeelden zijn transistors, Operationele versterkers (OpAmps) en elektronen buizen.
Diodes worden ook vaak onder de actieve elementen gerangschikt, alhoewel er niet gemakkelijk energie versterking mee gerealiseerd kan worden.

Actieve filters
Dit zijn schakelingen die onderscheid maken naar frequentie, en waarin actieve elementen zoals transistoren en opamps een rol spelen. Dit in tegenstelling tot passieve filters, waarin uitsluitend capaciteiten, zelfinducties en weerstanden voorkomen. Het gebruik van actieve wissel filters heeft alleen zin als je aan Bi- of Tri- Amping doet.
Met actieve filters kunnen filter-karakteristieken gerealiseerd worden die veel fraaier zijn dan wat er met passieve filters kan.
De wisselfilters in een luidsprekerkast zijn altijd passief. Zie ook het artikel over wisselfilters

Actieve luidspreker
Bij luidsprekers is er een spraakverwarring m.b.t. actief en passief. Vaak worden luidsprekerkasten "Actief" genoemd als er ook een eindversterker in de luidsprekerkast zit. Je ziet dit vaak bij PC-luidspreker kastjes, waar de stereo eindversterker in het "actieve" kastje zit. Het andere kastje met alleen een luidsprekertje wordt dan "passief" genoemd.

Soms wordt echter gedoeld op een luidspreker (systeem) waarbij er op het bewegende deel van de (bas) luidspreker een sensor zit die de bewegingen meet en terug voert naar de versterker. De bedoeling is dat ongewenste bewegingen van de luidspreker tegengegaan worden. In dit verband is ook de term "Motional Feedback" of MFB van belang. Philips heeft in de jaren 70 enkele modellen op de markt gebracht.
Er zijn erg weinig van zulke systemen in de markt, en zulke luidsprekers komen altijd met hun specifieke behuizing en versterker. Je hebt daar dus weinig keuze in.
Er zijn of waren systemen op de markt die het predikaat HiFi redelijk waar schijnen te maken, maar ik vermoed dat ze in vergelijking met een gelijkwaardig conventioneel systeem erg duur zijn. 

Een derde betekenis van actief v.s. passief kom je tegen bij een bepaald type (bas)luidspreker behuizing.
Er is 1 woofer op de normale manier aangedreven (de actieve), en een tweede daarnaast (de passieve) heeft een identieke conus en ophanging, maar wordt niet aangedreven door een versterker. Het principe lijkt nogal op dat van de basreflexkast, met als verschil dat de passieve luidspreker fungeert als poort.
Van sommige populaire woofers is voor dit doel een "passieve" versie leverbaar. Zelfde conus en -ophanging, maar zonder magneet en zonder spreekspoel.

A/D conversie, converter
Analoog naar digitaal omzetting, c.q. apparaat of elektronisch component dat dit doet.
Zie technisch artikel Analoog en Digitaal

AES-EBU
AES is de Audo Engeneering Society, een Amerikaanse organisatie die o.m. standaards bepaalt voor audio apparatuur. Er is ook een Nederlande afdeling. Zie mijn link-pagina.
EBU is de European Broadcasting Union, de Europese tegenhanger van de AES, maar dan vooral voor de omroep en fabrikanten van opneem-, zend-, ontvang- en weergeef apparatuur.
AES-EBU is in hifi kringen bekend als de professionele variant van de SP/DIF of TOS-Link digitale audio verbinding. Deze gebruikt een symmetrische 110 Ohm kabel en XLR connectoren. Het digitale protocol scheelt slechts in 1 bitje van de consumer versie, maar daar wordt bij mijn weten nooit gebruik van gemaakt.

Afgestemde kring
Een combinatie van een capaciteit en een zelfinductie vormt een afgestemde kring. D.w.z. dat zo'n samenstel op een bepaalde frequentie opslingering vertoont. Afgestemde kringen worden vooral bij radio-en TV-ontvangst gebruikt. In het audio-gebied proberen we ze te vermijden.
Een vaak voorkomende schakeling voor een passief wisselfilter in luidsprekerkasten vormt zo'n afgestemde kring, waardoor voor bepaalde frequenties de demping erg slecht wordt. Zie het artikel over luidspreker demping.

Afschermen, afscherming
Een elektrisch of elektronisch circuit omgeven met een elektrisch geleidend materiaal dat meestal verbonden is met de referentie (nul of GND) van het betreffende circuit. De bedoeling is het creëren van een kooi van Faraday, waardoor elektromagnetische signalen van buitenaf niet doordringen in het interne circuit, en/of andersom.
De effectiviteit van de afscherming is afhankelijk van de (storende) frequenties, de geleiding en de dikte van het afschermmateriaal en evt. openingen in het afschermmateriaal.
Afschermen van elektrische velden gaat meestal vrij goed met een dunne metalen afscherming.
Het afschermen van statische of laagfrequente magnetische velden, zoals die van permanente magneten (luidsprekers!) of lichtnet transformatoren vergt afscherm materiaal met bijzondere magnetische eigenschappen. (zoals mu-metaal)

Afsluiten
Een kabel belasten met de Karakteristieke Impedantie van die kabel. Zie Kabeltechniek.

Ag
De chemische afkorting voor Argentium, de latijnse naam van het metaal Zilver. Zie Solderen

Akoestiek
1. De wetenschap van het opwekken, de voortplanting en de perceptie van het geluid. In het bijzonder de invloed die ruimtes (bijv. concertzalen) daarop hebben.
2. De kwaliteiten van een (concert) zaal of andere ruimte voor wat betreft het overbrengen van het geluid.

Alfabetische volgorde
Een rangschikking die een perfecte ordening suggereert, maar er meestal in resulteert dat begrippen die niets met elkaar te maken hebben naast elkaar staan. Zo ook in deze begrippenlijst.

Alias, anti-alias filter
Bij de Analoog naar Digitaal omzetting zullen frequenties groter dan de helft van de sample frequentie terecht komen in het gebied onder de helft van de sample frequentie.
De remedie is een anti-alias filter dat er voor moet zorgen dat zulke frequenties niet in het omzettings proces terecht komen. Achteraf is er niets meer aan te doen.
Zie technisch artikel Analoog en Digitaal

All Pass filter
Een filter waar alle frequenties in gelijke mate doorheen komen, maar waarbij de fase of looptijden veranderd wordt/worden.
Zulke filters zijn met passieve analoge middelen (weerstanden, spoelen en condensatoren) erg lastig te maken. Er bestaat een elegante actieve schakeling voor een analoog all pass filter. In de digitale techniek zijn er meer mogelijkheden.
De toepassing in de audio techniek ken ik uitsluitend om bepaalde fase correcties te doen bij wisselfilters voor luidsprekers.

AM
Amplitude modulatie.
Een techniek voor radio verbindingen waarbij de (audio) informatie verzonden wordt door de sterkte (amplitude) van de hoogfrequente draaggolf te varieren.
Deze techniek wordt gebruikt door publieke en commerciele omroepzenders in de lange, midden- en korte golf radio frequenties.
De geluidskwaliteit van deze zenders is zeer matig. De hoogst uitgezonden audio frequentie is ca. 4 kHz en er is vaak een aanzienlijke storing door andere (verafgelegen) zenders. Stereo is weliswaar niet onmogelijk maar wordt nooit ondersteund.
Zie ook: FM  en DRM.
De beeld-informatie van analoge TV-zenders wordt ook AM uitgezonden, maar met een bandbreedte van zo'n 4 MHz. Het geluid daarbij is altijd FM.


AM-detectie.
Het verschijnsel dat bijv. een audio versterker die in principe niet gevoelig is voor radio-frequente signalen, toch gestoord wordt door een (sterk) signaal van een (naburige) zender.
Wat er gebeurt is het volgende: Het zender signaal komt zo sterk binnen dat er in de diodes en transistoren van de versterker gelijkrichting optreedt, waardoor het normaal onhoorbare radio signaal hoorbaar wordt. Je hoort min of meer duidelijk wat de zender uitzendt, soms hoor je alleen fluittonen of gelispel.
FM zenders veroorzaken veel minder gemakkelijk zulke problemen, vandaar dat er voor de CB (27 MHz bakkies) gekozen is voor FM.
Problemen hiermee kunnen vaak opgelost worden door het op de juiste plaats aanbrengen van kleine zelfinducties of condensatoren. Het "beter" afschermen van signaalleidingen helpt meestal maar een beetje.
Zie ook: storing.

Ampere
De eenheid van elektrische stroomsterkte. 1A is 1 Coulomb per seconde. Ook: 6.24E18 elektronen per seconde.

Amplifier
Engels woord voor: Versterker
Voorversterker: Pre amplifier
Regelversterker: Control amplifier
Eind- of vermogensversterkers : Final, Power amplifier.

Amplitude
Amplitude betekent uitslag, (van bijv. een slinger)
In de elektrotechniek bedoelen we de sterkte van een elektrisch (wisselspannings / stroom) signaal, vaak zonder rekening te houden met de fase.

Amplitude ruis
Bij bandrecorders en casettedecks wordt een continue toon altijd weergegeven met een bepaalde variatie in de signaalsterkte. Dit heet amplitude ruis. Het wordt veroorzaakt door onregelmatigheden in de magnetische eigenschappen van de band. Vooral oudere bandsoorten hebben er last van.
Het wordt ook wel modulatieruis genoemd. Kenmerkend is dat het ruisnivo toeneemt met de signaalsterkte; bij afwezigheid van signaal is de ruis veel minder..

Analoog
Signaal overdracht waarbij de over te dragen grootheid (bijv. geluidsdruk) voorgesteld wordt door een elektrische spanning of stroom of frequentie van overeenkomstige grootte. Het signaal kan in principe elke waarde aannemen binnen een bepaald bereik, en al deze waardes hebben ook betekenis, m.u.v. de ruis die overal meer of minder aanwezig is.
Tegenstelling: digitaal.

Angström
Een ouderwetse eenheid voor een zeer korte lengte. 1 Angström = 1E-10 meter, oftewel 0.1 nanometer, of een tienduizendste van een duizendste millimeter.

Antenne versterker
Antenne versterkers worden voor twee doeleinden gebruikt:
1. Bij een lange antenne kabel kan het signaalverlies te groot worden, waardoor de ontvangst van bijv. FM-radio of TV te ruiserig wordt. In dat geval kan een antenne versterker dicht bij de antenne verbetering geven. (niet aan de ontvanger kant, want dan is het kwaad al geschied)
2. Als je het signaal van een antenne of de kabel-TV naar meerdere ontvangers in je huis wilt leiden (gebruik altijd splitters, nooit kabels zo maar aan elkaar knopen) kan het signaal te zwak worden. Plaats dan een antenne versterker tussen de antenne of kabel-aansluiting en de rest van je huis. Neem een versterker met zoveel mogelijk uitgangen.
Schakel nooit meerdere antenne versterkers achter elkaar. Er kan dan gemakkelijk kruismodulatie ontstaan, wat tot allerlei bijgeluiden (en spookbeelden, bij TV) leidt.
Als je internet of telefoon "via de kabel" hebt dan moeten zulke kastjes altijd aan de kabel-kant van de versterker zitten, dus aan de kant waar de kabel uit de straat komt. Internet en telefoon werken niet via zo'n antenneversterker. Ook digitale TV gaat niet goed via een antenneversterker.
Als je verafgelegen of zwakke stations wilt ontvangen met een eigen antenne dan helpt een antenne versterker meestal niet, dan moet je een antenne met een grotere antenneversterking kiezen.

Antenne versterking
Als je een eigen antenne hebt voor de ontvangst van FM-radio of TV, dus geen kabel, dan heb je met dit begrip te maken. De antenne versterking is de mate waarin het signaal van die antenne sterker is dan dat van een simpele dipool antenne.
Bij de gebruikelijke FM- en TV antennes (dakharken) is de dipoolstaaf bijna altijd verbonden met een tweede dipoolstaaf, waardoor de karakteristieke impedantie van de antenne wat lager wordt. Je ziet een lang gerekte lus.
Meestal zie je ook langere staven "achter" de dipool, dat zijn Reflectoren en kortere staven "voor" de dipool, die heten Directoren. "Voor" is hier in de richting van de zender. Hoe meer elementen zo'n antenne bevat, hoe groter de versterking is, maar ook hoe sterker de richting-gevoeligheid. Vooral als je verafgelegen of zwakke stations wilt ontvangen is een grote antenne versterking nodig. Het gebruik van elektronische antenneversterkers helpt dan niet omdat die niet alleen het signaal versterken maar ook de ruis. Antenne versterking door reflectoren, directoren en het koppelen van meerdere antennes is practisch ruisvrij.
Het begrip antenne versterking is net zo goed van toepassing op zend-antennes. Het is zelfs wat gemakkelijker voor te stellen dat een antenne met een sterke richtwerking alle energie in die richting stuurt, en dat je er dus verder mee kunt komen.

Anti alias (filter)
Zie Alias

Anti-skating
Zie dwarskracht compensatie bij de platenspeler.

Anode
Een van de elektrodes in een Diode of een Elektronenbuis. De tegenhanger is de Kathode.
Alleen als deze elektrode een positieve spanning heeft t.o.v. de andere elektrode kan er stroom gaan lopen.

Anodiseren
Zie eloxeren. Een oppervlakte behandeling voor sommige metalen waarbij er een elektrische stroom aan te pas komt. Een variant op Galvaniseren.
Veelal wordt er een oxide huidje aangebracht. Anodiseren wordt veel toegepast op aluminium voorwerpen. Er kunnen ook verschillende kleuren gemaakt worden. 

Armlift
Bij platenspelers de inrichting om het afspeel-element voorzichtig van de plaat te lichten, of erop te laten dalen.

Au
De chemisch afkorting van Aurum, de latijnse naam van het metaal Goud.

Aux
Bij een versterker een signaal-ingang voor algemeen gebruik. De ingangs gevoeligheid is meestal tussen 200 mV en 1 V, en de ingangs impedantie zo'n 100 KOhm.

Audio - OpAmp
Zie OpAmp

Audio-groep
Een aparte lichtnet groep voor de audio apparatuur.
Het is in alle gevallen volstrekt zinloos om zoiets te doen. Zelfs als er sprake is van storende apparatuur op bepaalde groepen zal die storing toch op de andere groepen terecht komen. Een veel betere optie is dan om die apparatuur te ontstoren.
Zie de hoofdstukken over Storing, over Lichtnetkabels, en Hoe klinkt elektronica.
Als je zoiets overweegt ga dan eerst na of er wel een stoor-probleem is.

Autotrafo of autotransformator.
Een transformator waarbij de primaire en secondaire windingen een gedeelte gemeenschappelijk hebben. Er is geen galvanische scheiding.
Typisch kom je ze tegen als verhuistrafo. Je kunt zo'n trafo gebruiken om bijv. Amerikaanse spullen te voeden die alleen voor 110 of 115 Volt geschikt zijn. 
Let echter op! De trafo kan op 2 manieren op het 230 Volt stopcontact aangesloten worden:
- Probleemloos: de nul van de 230 Volt kant is ook de nul van de 115 Volt kant.
- Mogelijk problematisch:
de 115 Volt kant zit tussen de fase van de 230 Volt kant en de aftakking (115 Volt). Ik heb in die situatie wel eens overspanningsbeveiligingen en ontstoorcondensatoren in rook zien opgaan (en horen en ruiken...)  

AV
Audio-visueel. Dit begrip refereert aan alles wat met beeld en geluid(s) (apparatuur) te maken heeft.

AWG
Een Engelse / Amerikaanse aanduiding voor de draad doorsnede van elektrisch draad. Hoe groter het getal hoe dunner de draad.
AWG 20 = 0.5 mm2, AWG 18 = 0.75 mm2, AWG 15 = 1.5 mm2, AWG 13 = 2.5 mm2, AWG 11 = 4 mm2. (ten naaste bij)
Zie ook de draadtabel.