Begrippen O                                                                                                                                         <laatst bijgewerkt:  2020-12-01>

O
De letter O is de chemische afkorting voor Oxigenium, oftewel zuurstof.
Zuurstof is een onontbeerlijk gas voor het aardse leven. De buitenlucht bestaat voor 1/5 uit zuurstof.
Chemische verbindingen met zuurstof heten oxides.
De letter o wordt ook wel gebruikt voor de oppervlakte van de doorsnede van bijv. een koperdraad of de ijzerkern van een spoel of transformator.  

Octaaf, Oktaaf
Een frequentie interval van 1:2.
Op het piano of orgel klavier een afstand van 12 toetsen (7 witte en 5 zwarte)
Het octaaf is het meest welluidende muzikale interval.
Bij alle muziekinstrumenten is het oktaaf zuiver (rein) gestemd.
Zie ook "gelijkzwevend".

Octode
Een elektronen buis met 8 elementen. Kathode, 6 roosters en Anode.
Toepassing als de zelf oscillerende mengbuis in  superheterodyne ontvanger. Dit principe voor radio- en TV- onvanger wordt nog steeds volop gebruikt, alleen worden er tegenwoordig andere onderdelen gebruikt om het zelfde resultaat te bereiken.

Octrooi

Een octrooi is een officiele vaststelling van de Intellectuele Eigendom van een uitvinding of een werkwijze van een rechtspersoon. Beter gezegd het recht om die industrieel te mogen uitbaten. Het feit dat iemand een octrooi op iets heeft is geen garantie dat het ook werkt. "zou misschien wel een beetje kunnen werken" is zelfs niet eens vereist, er zijn octrooien verleend voor diverse vormen van het "Perpetuum Mobile" of energie uit het niets, waarvan de natuurkunde bewezen heeft dat het niet kan..
In de high-end audio wereld wordt er nog wel eens geschermd met octrooien om de belangwekkendheid van dit-of-dat op te pompen. Laat je daardoor niet imponeren.

ODT
Optische Digitale Transmissie.
Ook: Benaming voor de stekker van de Tos-link optische audio verbinding met plastic fiber.

OFC
Eng: afkorting voor Oxigen Free Copper.
1 van de sprookjes, c.q. regelrechte oplichterij in High-end-Hifi-land. Met de elektrische geleiding van het gewone, alom gebruikte koperdraad is niets mis. Als dat wel zo was, zoals sommige Hifi-kabel fabrikanten je willen doen geloven, zouden alle alarmbellen in de elektronica wereld moeten zijn afgegaan.
Zie het hoofdstuk over bekabeling. Je vindt daar ook een bijdrage van een metaal deskundige.
In de kabelproducerende industrie betekent OFC  "Optical Fiber Cable"  wat we hier kennen als de glasvezel kabel.

Offset
Eng: verplaatsing. In de elektronica duidt het meestal op de aanwezigheid van een kleine gelijkspanning of -stroom.

Offset killer
Er is onder deze naam een doosje in de handel dat pretendeert een offset van het lichtnet, oftewel een geringe gelijkspanning, tegen te houden. De claim is dat de transformatoren in de apparatuur minder geluid zouden maken.
Op zich klopt het dat een DC-component in het lichtnet kan veroorzaken dat transformatoren meer geluid gaan maken.
Echter: De manier waarop de fabrikant het probleem denkt op te lossen berust op een gedachten fout. Het ding houdt geen DC-component tegen.
En verder: Een DC-component op het lichtnet komt in de woonomgeving slechts zelden voor. Ga eerst eens na of je wel last hebt van het lawaai van de transformatoren.
Kortom: onzin. Zie het hoofdstuk over Lichtnetvervuiling.

Ohm
Wetenschapper naar wie de eenheid van elektrische weerstand is genoemd.
De wet van Ohm luidt: (anders dan "gij zult van Tante afblijven")
- Stroom is spanning gedeeld door weerstand.
- Spanning is stroom maal weerstand
- Weerstand is spanning gedeeld door stroom.

Omega
De kleine Griekse letter
ϖ "omega" wordt gebruikt voor de z.g. cirkelfrequentie of omtreksnelheid van een spannings- of stroom- vector uitgedrukt in radialen per seconde.
Je ziet in formules over zelfinducties en condensatoren vaak de term "2 * pi * frequentie". Dat is de omega.
De kleine omega is in feite de snelheid (in Volts/sec of in Ampere/sec) waarmee een spanning of stroom "door de nul" heen gaat.
De Griekse hoofdletter 
Ω "Omega" wordt gebruikt voor de eenheid Ohm van de elektrische weerstand.

Omroep, Publieke

Waarschuwing: Reclame uitzendingen kunnen onderbroken worden door programma's die ergens over gaan.

Omroep, Commerciële

Waarschuwing: Reclame uitzendingen kunnen onderbroken worden door programma's die u bezighouden tot het volgende reclameblok..


Ontaarden
In het geval dat je last hebt van een aardlus is vaak de meest efficiënte oplossing om de veiligheids-aardverbinding van 1 of enkele apparaten te verbreken. We noemen dit "ontaarden".
Let op: De veiligheids aardverbinding (geel/groene ader in het netsnoer) mag nooit verbroken worden voor apparatuur die om veilgheids redenen geaard moet worden. Als je zulke apparatuur hebt (de meeste huiskamer audio apparatuur hoeft niet geaard te worden) moeten er andere maatregelen genomen worden. Zie het hoofdstuk over aardlussen.

Ontkoppelen, ontkoppelcondensator.
In elk elektronisch apparaat willen we voorkomen dat de diverse deelcircuits elkaar beinvloeden. 1 van de beinvloedings mogelijkheden is via de gemeenschappelijke voedingsspanning. Ontkoppel condensatoren (tussen voedingsspanning en massa) moeten er voor zorgen dat signalen van het ene circuit niet via de voedings leidingen in een ander circuit terecht komen.
Vooral in digitale circuits waar vaak zeer hoogfrequente signalen omgaan moeten geschikte ontkoppelcondensatoren gebruikt worden, en deze moeten ook met zo kort mogelijke verbindingen aangesloten worden op de geintegreerde circuits. Niet zelden wordt de condensator mede gevormd door de kopervlakken voor de voedingsspanning en de GND. Een kanttekening: Zulke condensatoren kunnen in een ongelukkig geval een resonantiekring vormen met de alijd aanwezige zelfinductie van geleiders. Het stoorsignaal dat ze moeten onderdrukken wordt dan zelfs opgeslingerd. De remedie is om te zorgen dat er ook ohmse weerstand in het circuit aanwezig is, bijv door het gebruik van condensatoren met een "slechte" ESR. (Equivalent Series Resistance)

Oordopjes
Zie "hoofdtelefoon"

 

Operationele Versterker, OpAmp
Een circuit (tegenwoordig altijd geintegreerd ) dat met relatief weinig onderdelen er omheen functioneert als een versterker met goed gedefinieerde eigenschappen. Operationeel = "Klaar voor gebruik".
In de (elektronische) oudheid moest de ontwerper vaak veel inspanning stoppen in alleen al het versterken van een signaal. Bij het gebruik van OpAmps is de ontwerper ontlast van veel sores, en kan hij/zij zich concentreren op de gewenste eigenschappen die met enkele passieve elementen rondom een geschikte OpAmp gerealiseerd kunnen worden.
Geintegreerde OpAmps hebben in hifi-land een slechte naam gekregen, doordat de oudere types nogal veel intermodulatievervorming produceerden, en ten dele ook door ondeskundig gebruik. Die kritiek is niet meer terecht. Al flink wat jaren zijn er opamps te koop die extreem weinig vervorming geven, vaak veel minder dan wat je met discrete componenten kunt bereiken.
Deze Opamps worden wel Audio OpAmps genoemd omdat ze daar goed bruikbaar zijn. 

Let wel op hoe je ze toepast. De parasitaire ngangscapaciteit is nl. spanningsafhankelijk en bij een wat hoge bronimpedantie levert dat vervorming op. Gebruik ze bij voorkeur in inverterende schakelingen, dus waar de + input aan GND ligt.

Opslingeren, opslingering
Bij een combinatie van een zelfinductie en een capaciteit treedt resonantie op bij een bepaalde frequentie.
Daarbij kunnen spanningen of stromen ontstaan die véél groter zijn dan de aangeboden spanning of stroom.
Vergelijk de schommel die veel grotere uitslagen kan maken dan je beenbeweging.

Optische verbindingen
In de digitale audio techniek wordt soms gebruik gemaakt van verbindingen (kabels) waarbij geen elektrische signalen, maar lichtflitsjes de boodschap overbrengen.
Zulke kabels bestaan meestal uit een soepele plastic staaf van ca. 1 mm diameter, in een omhulling die geen licht doorlaat. Aan de zenderkant is er een lichtbron (LED), aan de ontvangkant is er een licht sensor. Meestal wordt het S/Pdif- of het identieke AES-EBU protocol toegepast.
Het voordeel van optische verbindingen zou zijn dat je daarmee nooit last hebt van aardlussen. Dat klopt, maar: Ook de coax verbinding S/Pdif en de twisted-pair verbinding AES-EBU met XLR connectoren vereisen tenminste een scheidings-trafo aan de zender kant.
Voor afstanden van meer dan ca. 10 .. 30 meter zijn optische verbindingen met een plastic-fiber niet meer geschikt. Zie het begrip dispersie
Voor snelle gegevens overdracht over grote afstanden worden glasvezels gebruikt met een veel kleinere diameter, waarin veel minder dispersie optreedt.

Opwarmen
In sommige publikaties wordt aangeraden de audio apparatuur enige tijd te laten opwarmen voor er met het weergeven van muziek begonnen kan worden. Vóór die tijd zou de weergave slechter zijn.
Naar keuze kun je deze raad naar het rijk der fabelen, kolder dan wel onzin verwijzen. Alleen apparatuur met elektronenbuizen heeft een opwarmtijd nodig van omstreeks een minuut. Voor die tijd doet het niets en er kan een korte tijd zijn waarin het geluid vervormd is. Daarna is alles OK.
Audio apparatuur die niet goed functioneert als het niet eerst "opgewarmd" is moet je terug brengen naar de winkel, want dan hebben ze je rommel verkocht. In goed ontworpen audio apparatuur worden de onderdelen ook nauwelijks warm.

Veel eindversterkers hebben een inschakelvertraging die de luidsprekers pas enkele seconden na het inschakelen aansluit. Dit is alleen bedoeld om een "bwwoep" geluid te voorkomen bij het inschakelen, en heeft niets te maken met opwarmen.

De verwarring is waarschijnlijk ontstaan omdat bij sommige preciesie meet-apparatuur wel degelijk een opwarm-tijd voorgschreven wordt.
Het gaat dan altijd om apparatuur die gelijkspannings-signalen (DC) met een zeer grote preciesie moet versterken. Niet zelden wordt het meest kritische deel van het apparaat in een temperatuur gestabiliseerd oventje geplaatst, dat dan eerst op temperatuur moet komen, en dat kost wel een paar minuten..
Voor audio toepassingen worden nooit extreem goede DC-eigenschappen geëist omdat DC nooit door de hele keten doorgegeven wordt.

Orde, orde van grootte
Een aanduiding van het aantal nullen vóór, dan wel achter de komma. Een ruwe schatting met een nauwkeurigheid van een factor drie kleiner of groter.
Je komt de term "orde" ook tegen in verband met filters. Een eerste orde filter heeft een verloop van 6 dB per octaaf, een tweede orde filter heeft 12 dB per octaaf, en zo komt er voor elke orde méér 6dB per octaaf bij.

Orgelpijp
Een principe voor een basluidspreker behuizing.
Het uitgangspunt is dat de achterkant van het luidsprekerchassis verbonden is met 1 of meer vrij lange kanalen van soms verschillende lengte (enkele meters) 
Daarme zou een betere basweergave bereikt kunnen worden.
Er zijn nauwelijks commerciele systemen volgens dit principe in de handel, vermoedelijk omdat ze erg groot zijn. 
Zie mijn kritiek op luidsprekersystemen die berusten op resonantie, of het op andere manieren ten nutte maken van de aan de achterkant van de luidspreker afgestraalde energie.

Oscilleren, Oscillator, Oscillaties
Oscilleren is het opwekken van periodieke trillingen, signalen of golven. Een oscillator is een apparaat of elektronisch circuit dat zoiets doet. Oscillaties zijn kort durende verschijnselen van oscilleren, onder bepaalde omstandigheden. Het fenomeen duidt op een slecht ontwerp van een elektronische schakeling. We noemen dit ook wel parasitaire oscillaties.

Outdoor unit
Bij een installatie voor sateliet ontvangst de spullen die doorgaans buiten staan. Dat is de schotel, de LNB (Low Noise Block downconverter) en evt. een rotor, om de schotel op verschillende satelieten te kunnen richten.

Overgangs weerstand
Bij de overgang van het ene naar het andere metaal (of anderssoortige geleider) treedt er meestal een extra weerstand op. Deze weerstand is afhankelijk van de betreffende materialen, maar vooral van de mechanische contactdruk. Dat is de kracht waarmee de materialen op elkaar gedrukt worden. Tot op zekere hoogte geldt: Hoe groter de kracht, hoe kleiner de overgangsweerstand.
Bij de aansluiting van luidsprekerkabels, waar een lage weerstand belangrijk is, worden meestal klemmen of schroefklemmen gebruikt die een flinke contactdruk opleveren.
Bij steker verbindingen is de contactdruk meestal geringer. Liever niet gebruiken voor luidsprekers.
Bij signaal verbindingen speelt de overgangsweerstand meestal geen enkele rol, omdat de belastings impedantie veel hoger is.
Vergulde contacten hebben vooral het voordeel dat er op termijn (vele jaren) geen vergroting van de overgangsweerstand ontstaat t.g.v. corrosie.
Corrosie kan tot gevolg hebben dat er een isolerende laag ontstaat die slechts doorbroken wordt door spanningen van enkele Volts of stromen van enkele tienden Ampere.
Bij luidspreker kabels zijn de spanningen en stromen altijd zo groot dat die barriere doorbroken wordt.
De gedachte dat een overgangsweerstand tot vervorming zou leiden berust op een misverstand, dat gebeurt alleen als de contactdruk veel te gering is, of als er corrosie in het spel is.
Bij signaalkabels kan corrosie veroorzaken dat er soms geen signaal meer doorkomt. Dit leidt tot een krakerig geluid als je de kabels beweegt.

Overmodulatie
Bij platen (vinyl en CD) en radio-uitzendingen kan het gebeuren dat de muziek zo hard op de plaat gezet wordt of uitgezonden wordt dat de officiele grenzen van wat er nog kan overschreden worden. Meestal leidt dit tot vervorming bij de ontvanger of weergever.
Aan de weergeefkant valt hier geen moedertjelief aan te doen.
Een enkele keer hebben CD's hier last van. Je zou met behulp van een computer en geschikte software kunnen aantonen dat er zo'n oversturing optreedt, en vervolgens de fabrikant van de CD aansprakelijk stellen wegens een wanprestatie. Ik denk niet dat er ooit zo'n proces geweest is, maar het lijkt me wel interessant.

Overneem vervorming
Zie Cross-over vervorming.

Oversampling
Het gebruik van een (veel) hogere sample frequentie dan strikt nodig is.
Bij analoog-naar-digitaal omzetting wordt oversampling gebruikt om de benodigde anti-alias filtering in het digitale domein te brengen.
Bij digitaal-naar-analoog omzetting wordt oversampling gebruikt om het reconstructie filter in het digitale domein te houden.
In beide gevallen komt het er op neer dat de benodigde analoge filtering eenvoudiger is.
Zie rubriek Analoog en Digitaal

Overspraak
De mate waarin (bij stereo geluid) signalen van het linker kanaal in het rechter kanaal doorkomen en omgekeerd. Deze waarde wordt meestal uitgedrukt in dB, ten opzichte van het normaal doorgegeven signaal. Zie ook Kanaalscheiding.
Een beetje overspraak is niet hinderlijk, tenzij het vervormd is. Zelden wordt er aangegeven of het oversprekende signaal meer vervormd is dan het oorspronkelijke.
Vooral bij de (vinyl) platenspeler is het oversprekende signaal sterk vervormd.
Digitale systemen hebben in principe een overspraak van nulkommaniks, maar in het analoge deel van de apparatuur kan er overspraak ontstaan. Deze is echter zelden vervormd en zal dus niet gauw een probleem opleveren.
Een andere vorm van overspraak is die tussen verschillende signaalbronnen die op een regelversterker aangesloten zijn. Zo kan het gebeuren dat je bij het afspelen van een CD een beetje signaal van de FM-tuner hoort. Dat is meestal een gebrek van die regelversterker.
Zie ook de rubriek over storing.
Een andere oorzaak voor overspraak is er als laagohmige signaalbronnen en -bestemmingen- gemeenschappelijke retourleidingen hebben voor bijv. het linker en het rechter kanaal (Bij multikanaal systemen elk ander kanaal) Bij een laag-ohmige hoofdtelefoon kan dat gebeuren als de aansluitkabel uit 1 schelp komt en er 1 gemeenschappelijke retourleiding is voor beide schelpen.
Er kan dan overspraak optreden t.g.v. de mantel-impedantie of de transfer impedantie van de betreffende kabel(s).

Oversturing
Als je je eindversterker overstuurt merk je dat meestal aan het rammelen van de ramen en het feit dat de buren komen klagen. Ook voor- of tussenversterkers kunnen overstuurd worden en dat hoeft niet met veel lawaai gepaard te gaan. Het wordt veroorzaakt door een apparaat dat een aanzienlijk hoger lijn-nivo produceert dan hetgeen de betreffende ingang van je eind- of regelversterker aan kan.
Oversturing gaat altijd gepaard met vervorming (anders heb je er geen last van) Typerend hierbij is vervorming in de hardste passages.