Begrippen
V
<laatst
bijgewerkt: 2020-12-01>
V
De letter V wordt in de elektronica techniek voor meerdere
doeleinden gebruikt.
De V voor Volt, de elektrische spanning
De v voor snelheid, bijv. die van luchtdeeltjes, in verband met de
geluidssterkte.
Valve
Engels voor elektronen buis. Ook: klep, ventiel of regelkraan.
Varicap
Variabele Capaciteit. Een condensator waarvan de capaciteit
afhankelijk is van
een stuurspanning.
Wordt voornamelijk gebruikt in radio / tv ontvagers, om het
toestel op de
gewenste ontvang frequentie af te stemmen.
VDR
Voltage Dependant Resistor
Spannings afhankelijke weerstand. Meestal wordt een element
bedoeld waarvan de
weerstand boven een bepaalde spanning sterk afneemt. Zulke
elementen worden
nogal eens gebruikt om stoorspanningen te onderdukken die
kunnen optreden bij
het uitschakelen van inductieve belastingen, zoals motoren en
transformatoren.
Zie ook PTC en NTC.
Vector
Een begrip uit de wiskunde. Simpelweg een pijltje. Oftewel een
ding met een
lengte en een richting.
In de elektrotechniek stellen we de sinusvormige
wisselspanning (of stroom) graag voor door een pijltje met een
lengte die de
piekwaarde van de spanning / stroom voorstelt. Het pijltje
draait linksom rond met de
snelheid van de frequentie. Hertz = omwentelingen per seconde.
Heel vaak kom je de term ω, de griekse
letter "omega"
tegen als 2 maal pi maal de
frequentie. Je kunt deze omega zien als de omtreksnelheid van
de
pijlpunt, ofwel de snelheid waarmee de spanning of stroom door
nul gaat.
Veldeffect transistor
Zie Transistoren.
Verbetering, verbeteren
Technisch gesproken kan vrijwel alles in een hifi-keten
verbeterd worden. Het is
echter de vraag of zulke verbeteringen ook altijd bijdragen
aan het hoorbare
resultaat.
Veel "verbeteringen", soms voor veel geld en/of moeite, spelen
zich af
in het zoveelste cijfer achter de komma en ik vrees dat dan
alleen je fantasie
je vertelt dat het anders of beter geworden is.
Een nuttige aanpak kan zijn om de betreffende eigenschap van
je apparatuur eerst
eens te verslechteren. Als je zo'n
verslechtering niet onmiddelijk en zeer overtuigend kunt
waarnemen is het erg
onwaarschijnlijk dat een verbetering op dat punt veel zoden
aan de dijk zet.
Verhouding
In de techniek bedoelen we daar niet meer en niet minder mee
dan het op elkaar
delen van twee getallen.
Ook het begrip Ratio wordt hiervoor gebruikt. Als het om
waarden gaat
die
uitgedrukt worden in dB's dan bedoelen we altijd het verschil
tussen
die
getallen, ook al spreken we soms wel over de verhouding.
Decibel
getallen worden nooit op elkaar gedeeld of met elkaar
vermenigvuldigd,
maar uitsluitend opgeteld of afgetrokken.
Verhuis transformator
Tot ca. 1965 hadden we in dit land nog verschillende
netspanningen in
woonhuizen, behalve 220 Volt was er in sommige wijken 127
Volt. Het kon
dus wel eens gebeuren dat je na een verhuizing met een andere
spanning
geconfronteerd werd. Om je oude spullen toch te kunnen
gebruiken
bestonden er z.g. verhuistransformatoren, die 220 Volt
veranderden in
127 Volt of omgekeerd. Tegenwoordig komt zo'n trafo nog wel
eens van
pas als je Amerikaanse spullen wilt gebruiken die alleen met
110 of 115
Volt genoegen nemen. Er zit echter een addertje onder het
gras,
zie Transformatoren.
Verliesfactor
Deze term kom je vooral tegen bij condensatoren. Het gaat om de
mate waarin de
condensator zich toch een beetje als weerstand gedraagt. Deze
factor is
afhankelijk van het diëlectricum en neemt doorgaans toe met de
frequentie. Bij
de meeste condensatoren gaat het om een getal kleiner dan 1
promille in het
gebied van de audio frequenties.
Vermogen
Het elektrische vermogen is het product
van de stroom in Ampere en de spanning in Volt. De eenheid is
de Watt.
Het elektrisch vermogen kan direct omgerekend worden naar het
mechanisch
vermogen: 1 Watt = 1 Nm/sec. (Newton-meter per seconde)
Bij wisselstroom/spanning moeten we ook rekening houden met de
faseverschuiving
tussen stroom en spanning.
Alleen die delen van de spanning/stroom die in fase zijn
dragen bij aan het
vermogen.
De delen die 90 graden in fase verschoven zijn vormen het z.g.
schijnvermogen of
blindvermogen.
Verre veld
Situatie dat de waarnemer of een apparaat zich ver (in relatie
tot de
golflengte) van een stralingsbron bevindt.
Het begrip is van belang voor zowel geluidsstralers als voor
EMC
aangelegenheden.
Essentieel is dat er in het verre veld een vaste verhouding
bestaat tussen de
geluidsdruk en de bewegingssnellheid van de lucht deeltjes
(bij geluid) of een
vaste verhouding tussen het elektrische en het magnetische
veld (bij
elektromagnetische velden)
Deze vaste verhouding is de "karakteristieke impedantie" van
het
medium: lucht bij geluid of vacuum bij EM velden (377 Ohm).
Het tegenoverstelde is het nabije veld
waarbij meestal de ene of de andere component overheerst. (bij
radio
zend-antennes meestal het E-veld, bij conus luidsprekers
meestal de luchtdruk)
Verslechteren,
verslechtering
Het kan nuttig zijn om een eigenschap van je apparatuur eerst
eens te
verslechteren, voordat je veel geld of tijd aan een mogelijke
verbetering gaat
besteden. Als je van een verslechtering weinig merkt is het
onwaarschijnlijk dat
je enorme verschillen zult waarnemen bij een verbetering.
Zie ook: verbeteren.
Versmeren, Versmering
Zie Tijdversmering.
Versterker
Apparaat dat een elektronisch signaal versterkt. We
onderscheiden
Voorversterkers, Regelversterkers en Eindversterkers. Veelal
zijn deze functies
in 1 apparaat verenigd.
Er is een apart hoofdstuk over versterkers.
Vervangings
weerstand,
vervangings impedantie
Als we meerdere weerstanden of impedanties in serie schakelen,
of parallel, of
een combinatie daarvan, kunnen we uitrekenen wat de weerstand
of impedantie van
het totaal wordt.
Dit heet de vervangings-weerstand of vervangings-impedantie.
Lees verder in het hoofdstuk basis-elektronica.
Vervorming
In het hoofdstuk "Hoe klinkt
elektronica" worden diverse vormen van vervorming besproken.
Video
Alles wat met zichtbare beelden of elektronische signalen
daarvoor te maken
heeft. In het bijzonder Televisie en computer beelden. De term
is afgeleid van
het latijnse werkwoord voor "zien".
Video kanon
Een wat achterhaalde term voor een apparaat waarmee video
beelden (van TV of uit
een computer) in het groot op de muur of op een scherm
geprojecteerd kunnen
worden.
Tegenwoordig spreken we over een "video projector" of een
Beamer, en zijn die apparaten ook veel goedkoper geworden.
Vierpool
In de elektronica theorie een element met ingangs- en uitgangs
specificaties.
Er worden de volgende eigenschappen gespecifieerd: Ingangs- en
uitgangs
impedantie, overdracht van ingang naar uitgang en overdracht
van uitgang naar
ingang (oftewel de terugwerking)
Meestal wordt een lineair, tijd-invariant systeem bedoeld,
maar niet
lineariteiten of tijd-varianties kunnen ook in rekening
gebracht worden.
De h-, y- of s- parameters in allerlei elektroniche
schakelingen zijn in feite
(varianten op) vierpool specificaties.
Een vierpool wordt ook wel een tweepoort genoemd.
Vierspoor
Bij de bandrecorder of het tapedeck een opneem techniek
waarbij 4 sporen op de
band van 6.25 mm breed geschreven worden. Voor stereo worden
er twee zulke
sporen tegelijk geschreven / gelezen.
Vierspoor stereo geeft de zelfde speelduur als halfspoor mono.
Zie ook volspoor, halfspoor, tweespoor, kwartspoor.
Vinyl-plaat
Zie Grammofoonplaat. De term Vinyl-plaat
is vooral na de komst van de CD in zwang gekomen.
Voeding, voedings-deel.
Elektronische apparaten werken intern vrijwel altijd met
gelijkspanning. Het
lichtnet levert wisselspanning van 50 Hz in Europa en 60 Hz in
o.m. de USA.
Het gedeelte van een apparaat dat die omzetting doet noemen we
"de
voeding" of het "voedingsdeel" In het engels "Power
supply".
Voedings circuits komen in drie smaken: Ongeregeld, Lineair
geregeld of
-gestabiliseerd, en schakelend.
Bij een ongeregelde voeding volgt de gelijkspanning de
variaties van de
lichtnetspanning en de variaties t.g.v.de belasting. Meestal
is dit geen enkel
probleem, want de meeste audio circuits zijn verregaand
ongevoelig voor
(langzame) variaties in de voedings spanning.
In een aantal gevallen hebben we (als ontwerper) voorkeur voor
een stabielere
voedingsspanning, en dan zijn er eenvoudige en relatief
goedkope geintegreerde
circuits te koop die dat kunnen doen. We noemen dit "lineaire"
circuits, omdat ze de spanning verlagen d.m.v. een regelbare
weerstand, oftewel
een serie-transistor. Het nadeel van zulke voedingen is dat ze
een hoeveelheid
energie dissiperen of weggooien.
Bij schakelende voedingen wordt door middel van een slim en
snel aan-en
uitschakel systeem de uitgangsspanning geregeld en
gestabiliseerd. Het voordeel
is dat zulke voedingen met een hoog rendement, dus met weinig
verliezen werken.
Het nadeel is dat ze ingewikkelder en dus duurder zijn, en
gemakkelijk EMC
problemen opleveren.
In de audio wereld worden zelden schakelende voedingen
gebruikt, maar vrijwel
uitsluitend lineaire circuits.
In TV-toestellen, VCR's, Sateliet-ontvangers en
Computer-apparatuur worden
vrijwel uitsluitend schakelende voedingen gebruikt.
Voedings condensatoren
In ieder voedings-deel wordt de wisselspanning van het
lichtnet (evt. na
transformeren naar een lagere spanning) gelijkgericht en
tijdelijk opgeslagen in
een condensator. Het lichtnet levert slechts 100 x per seconde
de volle
spanning, en in die tussentijd moet de energie ergens bewaard
worden. Daarvoor
is of zijn er de voedings condensatoren.
Hoe groter die condensatoren hoe kleiner de periodieke
spannings variaties
(rimpel) op de overblijvende voedingsspanning.
De vereiste grootte van de voedings condensatoren wordt vooral
bepaald door de
stroomsterkte die geleverd moet kunnen worden.
Een benaderings formule is: rimpelspanning (in Volts) =
Opgenomen stroom (in
Ampere) / (100 * C (in farad)) In de praktijk meestal
gunstiger.
Voice coil
Engels voor spreekspoel, het elektrische deel van een
luidspreker.
Volspoor
Bij de bandrecorder of het tapedeck een opneem techniek
waarbij 1 spoor op de
band van 6.25 mm breed geschreven wordt. Hiermee is alleen
mono weergave
mogelijk.
Zie ook halfspoor, tweespoor,
vierspoor, kwartspoor.
Volt
Eenheid van de elektrische spanning.
Volume
In de audio techniek bedoelt men de geluidssterkte.
Voorkeurs richting
Hier en daar wordt gesuggereerd dat kabels (i.h.b. luidspreker
kabels) een
voorkeursrichting zouden hebben. D.w.z. dat er een typische
"luidsprekerkant" en een typische "versterkerkant" zou zijn.
Zulke beweringen zijn klinklare onzin. Geen enkele kabel
gedraagt zich anders
als de stroom andersom loopt, ook niet als er een gelijkstroom
component in het
spel is.
Voorversterker
Apparaat waarmee een signaal van een speciaal apparaat
versterkt wordt tot aan
lijnnivo. Vaak zijn voorversterkers speciaal gebouwd voor een
bepaalde
signaalbron en hebben de daarbij behorende speciale
eigenschappen.
Bijv. voorversterkers voor een magneto-dynamisch pick-up
element (MD) of een
Moving Coil element(MC) hebben de z.g. RIAA correctie om de
weergave van hoge en
lage frequenties in orde te brengen.
Vork
In (analoge telefoon) communicatie techniek een schakeling die
er voor zorgt dat je over
een enkele kabel (aderpaar of coax) signalen tegelijkertijd
heen en weer kunt
sturen, zonder dat de ontvanger aan een bepaalde kant last
heeft van het signaal
dat de zender aan die zelfde kant verstuurt.
Een typisch voorbeeld is de analoge telefoon. Je eigen stem
hoor je amper terug
in het hoor gedeelte. De stem van de tegenpartij hoor je
duidelijk, maar het
gaat allemaal over hetzelfde aderpaar.
Vorkklem
Een tweetandig vorkje aan het einde van een draad of
kabel-ader. Het vorkje kan
gemakkelijk bevestigd worden onder een schroefklem. Aangezien
in High-End land
alles in het engels schijnt te moeten wordt zo'n ding daar
"Spade"
genoemd en wordt er een veelvoud van de werkelijke prijs
gevraagd.
Vormfactor
Een getal dat bij een wisselstroom of
spanning de verhuding aangeeft tussen de effectieve
waarde en de gemiddelde waarde.
Zie ook "Power Factor
Correction"
Het begrip speelt eigenlijk alleen in de energie-meet
techniek.
Voxel
Voice Element. Naar analogie van het begrip Pixel voor
"picture
element" wordt het begrip voxel gebruikt voor het kleinste
stukje
stemgeluid dat nog als een afzonderlijke eenheid beschouwd kan
worden.
De term komt v.n.l. voor in kringen waar men zich bezig houdt
met kunstmatige
spraak of met stem herkenning.
In de context van 3-D beeldbewerking wordt er ook wel een
"volume
element" mee bedoeld.