Begrippen D                                                                                                                                               <laatst bijgewerkt:  2020-12-01>

D
De letter D wordt o.m. gebruikt voor de diameter van een rond voorwerp (de kleine letter d dan vaak voor de binnen-diameter), voor de distorsie = vervorming van een audio component, aanduiding voor een diode, en voor een kleine verandering: zie differentiaalrekening.
 

Daaltijd

Zie Stijgtijd.

 

DA

In verband met condensatoren wordt de eigenschap Dielectric Absorption bedoeld. Dat is de eigenschap dat als een condensator enige tijd geladen is en je ontlaadt 'm, na een aantal seconden de spanning (= lading) weer gedeeltelijk terug komt. Met name aluminium elco's hebben dit verschijnsel.
In de praktijk van de audio elektronica heb je er nooit last van omdat het verschijnsel zich afspeelt in het frequentie gebied ver beneden 1 Hz, en omdat er altijd wegen zijn waarlangs deze lading uiteindelijk geheel weglekt.
Zie het hoofdstuk over condensatoren

 

DAB

Digital Audio Broadcast. Een betrekkelijk nieuw system voor digitale radio, maar het vlot nog niet erg.  Kijk op de wikipedia.

 

DAC

Digitaal naar Analoog Converter. Onderdeel van bijv. een CD-speler. Soms een losstaand apparaat.
Zie hoofdstuk Analoog en Digitaal

 

Dakhark

Onaardige benaming voor de hark-achtige antennes voor TV en FM ontvangst. In de dicht bevolkte woongebieden zijn ze bijna geheel verdrongen door de kabel-TV en in de landelijke gebieden door de satelliet schotels.
Sinds eind 2007 worden de publieke TV-kanalen niet meer via de ether uitgezonden. Als je geen kabel hebt (je woont in het buitengebied) dan zijn er 3 alternatieven: Internet, Digitenne of Sateliet ontvangst.
Let er op dat je een dakhark voor FM-radio ontvangst opstelt voor vertikale polarisatie.

 

Darlington

Een transistor die in feite uit twee samengebouwde transistoren bestaat. De stroomversterking van zulke transistoren is zeer groot, tienduizenden, maar de bandbreedte of de schakelsnelheid valt soms wat tegen. In het bijzonder het uitschakelen (turn-off) gaat relatief langzaam, omdat de basis van de tweede transistor niet "leeggetrokken" kan worden door de aansturing.

 

dB of Decibel, dBa, dBVolt, dBWatt

Aanduiding van de verhouding tussen twee vermogens. Zie het hoofdstuk over de decibel

DC

Engels: Direct Current. Gelijkstroom of -spanning.
De term "direct" is historisch gegroeid rond de tijd van Thomas Alva Edison.
tegengesteld: AC voor Alternating Current of wisselspanning / stroom.

 

De-emphasis

Bij FM- en TV-zenders worden hogere frequenties in het geluid wat sterker uitgezonden dan eigenlijk behoort. In de ontvanger worden die frequenties weer evenveel verzwakt, waardoor ook de ruis vermindert.
Het verzwakken in de ontvanger wordt de-emphasis genoemd, het ophalen aan de zender kant noemen we pre-emphasis.
De wat oudere CD's zijn ook geperst met een bepaalde pre-emphasis. Op de cd is dit in een digitale code aangegeven en een fatsoenlijke CD-speler herkent die code en stelt de benodigde de-emphasis in.

 

Decompressor
Zie "expander"

 

Demagnetiseren

Er is een uitgebreid hoofdstuk over demagnetiseren

 

Dempingsfactor

Gegeven van een Eindversterker.
Verhouding tussen de (ideale) luidspreker impedantie en de uitgangs impedantie van de versterker.
Dit getal suggereert dat het gaat om de mate waarin de eigen bewegingen van de luidspreker gedempt worden door de versterker.
In zekere zin is dat zo, maar het gaat voorbij aan de doorgaans geringe invloed van de luidsprekerkabel en de volstrekt onderschatte invloed van het wisselfilter .
De manier waarop dit getal gedefinieerd is sugereert dingen die er niet zijn en laat andere zaken die er wel toe doen buiten beschouwing
Het begrip "dempings factor" hoort niet thuis in de specificatielijst van een versterker, en kan regelrecht de prullenbak in.
Zie het hoofdstuk over luidprekerdemping.

 

Désolderen

Het verwijderen van de soldeer, teneinde een (defect) component van een printplaat te kunnen afhalen. Er zijn 3 methoden: Gebruik slurplint, gebruik een vacuum-zuiger c,q, tin-zuiger of gebruik een soldeerbout met een vacuum pomp. Als dat allemaal niet lukt stook dan de las goed heet en sla de print niet al te zacht op tafel.

Voor SMD componenten is meestal speciaal gereedschap nodig, zoals een hetelucht pen met een geschikte spuitmond (nozzle) en regelbare temperatuur. Dat is iets anders dan het bekende "heatgun" of verfbrander die we nogaleens gebruiken om krimpkous te laten krimpen.

 

Detail

Lett: een kleinigheid. Bij hifi muziekweergave willen we ook in een complex muzieksignaal zoals een voluit spelend symfonie orkest graag alle instrumenten apart kunnen waarnemen en identificeren. De mate waarin dat lukt hangt vooral af van de gebruikrte opneem techniek. je luidsperekers en je kamer akoestiek kunnen het wel verpesten. Verder zijn vooral de kwaliteiten van de opname van belang: de akoestiek van de opneemzaal/studio, de microfoon opstelling en de mixage of mastering. Je elektronische  Intermodulatie- en/of overneemvervorming in de eindversterker kan een hoop detail verloren laten gaan.
Aan de andere kant: Luister ook eens in de concertzaal met dezelfde intensie: Kun je daar ook die ene hobo, die klarinet of dat riedeltje op de marimba er zo duidelijk uithalen als het orkest voluit speelt. Als dat in de concertzaal al niet gaat mag je niet verwachten dat het bij de weergave thuis wel lukt.

 

Detectie

In het algemeen: De mate of de manier waarop je iets kunt waarnemen.
In de elektronica wordt er vaak gedoeld op het proces / de schakeling waarmee een signaal onttrokken wordt aan de draaggolf waarop het gemoduleerd is.
Voor amplitude modulatie is dat een erg eenvoudig circuit, voor FM is het wat ingewikkelder, en voor digitaal gecodeerde informatie zijn de circuits soms erg gecompliceerd.
Als je erg dicht bij een (legale of illegale) radio zender woont kan het gebeuren dat het zender signaal doordringt in je audio apparatuur en dat er door detectie (zo'n hoogfrequent signaal kun je op zich niet horen) toch iets hoorbaar wordt van de modulatie van de zender.
Er is een anectdotisch verhaal van iemand in Aalsmeer of daar in de buurt die op een zondag op het elektronisch orgel een hymne speelde "Kom Heilige Geest daal op ons neer" waarop er uit de luidsprekers een krakerige stem vroeg: "request for landing permissions" ......

 

DF
In verband met condensatoren bedoelt men de Dissipation Factor. Zie het hoofdstuk over condensatoren.  

 

Dielectricum

Het isolatie materiaal in condensatoren.  Zie het hoofdstuk over condensatoren

 

Dielectric storage

Een verschijnsel in sommige types condensatoren. Zie het hoofdstuk over condensatoren 


Diëlektrisch, diëlektricum, diëlektrische verliezen.
Deze termen slaan op (eigenschappen van) het isolatie materiaal in condensatoren.
Zie het hoofdstuk over condensatoren

Diëlektrische constante
Zie hierboven. De diëlektrische constante van een isolatie materiaal geeft aan hoeveel de waarde van een condensator stijgt als dat materiaal gebruikt wordt in plaats van lucht. Dit heet de relatieve diëlektrische constante, of de epsilon-R.

 

Differential mode
Een begrip in verband met EMC. Zie het hoofdstuk over Differentiele Verbindingen.

Differentiaal, differentiëren

In de wiskunde de snelheid waarmee een functie verandert, c.q. dat berekenen.
In de elektronica gedraagt een high-pass filter zich als een differentiator voor frequenties boven het kantelpunt.

Differentiëel, differentiele overdracht.
Een manier van overbrengen van een analoog of digitaal signaal met twee geleiders, waarbij het ontvangende apparaat alleen gevoelig is voor de verschilspanning  tussen die  geleiders, en niet gevoelig is voor gemeenschappelijke signalen. Er kan een grote mate van storings-ongevoeligheid mee bereikt worden.
Zie het hoofdstuk over Differentiële Verbindingen.

 

Digitaal

Getalsmatig, d.w.z. dat het over te dragen (geluids) signaal voorgsteld wordt door een reeks getallen met een eindige precisie. Zie het hoofdstuk over analoog en digitaal.

 

Digitale versterkers

Die bestaan niet. Luidsprekers kunnen niet overweg met nullen en 1-en, ze hebben (analoge) elektrische spanningen en stromen nodig.
Er bestaan wel klasse D versterkers, dat zijn versterkers waarbij de vermogens trap werkt volgens een schakelend principe. Het uitgangssignaal is analoog, net als van een analoge versterker. Zulke versterkers hebben als voordeel dat het rendement erg hoog is, dus er is weinig warmte ontwikkeling, en ze nemen (dientengevolge) weinig ruimte in. Deze voordelen zijn vooral van belang bij versterkers voor groot vermogen in de PA wereld, en voor batterij gevoede toepassingen zoals telefoons en draagbare geluids apparatuur (gering stroomverbruik). Voor huiskamer stereo met 2 kanalen is het voordeel twijfelachtig. Een gewone stereoversterker voor in de huiskamer hoeft niet bijzonder klein en zuinig met energie te zijn. Veel  7.1 surround versterkers bevatten tegenwoordig klasse D versterkers, omdat het vooral om cosmetische redenen in een klein kastje moet. 
Een variant die iets meer aanspraak mag maken op de term "digitaal" zijn de versterkers die een digitaal signaal (SP-DIF o.i.d.) als ingang hebben en dat -zonder het eerst analoog te maken- aan de schakelende vermogenstrap toevoeren. Eigenlijk dus een power D/A converter. Het voordeel is hier dat zo goed als de gehele versterkerschakeling zich leent om in 1 geintegreerd circuit ondergebracht te worden. Ook weer om het klein te maken.
Op dezelfde filosofie gebaseerd zijn er versterkers die een DSD-signaal (van een Super Audio CD) aan de vermogenstrap toevoeren.
Het gebruik van klasse D versterkers zit flink in de lift (ik schrijf dit medio 2008) maar het is geenszins zo dat een klasse D versterker daarom beter zou zijn dan iets anders. Sterker, het ontwerpen en bouwen van een klasse D versterker vergt aanzienlijk meer kennis en ervaring dan nodig is voor klasse A, AB, enz. spullen. In het bijzonder de EMC aspecten zijn erg belangrijk, want als je daar niet goed op let dan bouw je een audio versterker waarvoor je eigenlijk een zendvergunning nodig hebt, en die bovendien slecht funcioneert. Klasse D versterkers komen voorts met enkele hinderlijke problemen t.a.v. vervorming, waarvoor een goede oplossing niet eenvoudig is.
Kortom: Geen aanrader.

 

Digitenne

De merknaam waaronder KPN zg. Terrestriale Digitale TV abonnementen slijt. Je hebt er een z.g. DVB-T ontvanger voor nodig.
KPN probeert angstvallig geheim te houden dat de Nederlandse publieke omroep (NED 1-2-3, Radio 1-6) zonder abonnement gratis te ontvangen zijn. Zie DVB

 

DIN

Deutsches Institut für Normierung, een in Duitsland ontwkkeld normen stelsel.
De norm DIN 61305-1 stelt algemene eisen aan hifi apparatuur. De norm -2 stelt eisen aan FM ontvangers, de -3 aan versterkers en de -5 aan luidprekers.
Deze normen zijn ook bekend als IEC 61305, en mogelijk is er ook een Nederlandse versie.
Ik heb deze normen nog niet kunnen inzien aangezien ze alleen tegen betaling beschikbaar zijn, en voor de hele serie loopt dat bedrag in de honderden euro's.

 

Diode

Letterlijk: een elektrisch element met twee aansluitingen.
Altijd: een element dat de elektrische stroom maar in 1 richting doorlaat, van de Anode (+) naar de Kathode (-).
Een afwijking is de zener diode die gebruikt wordt als een spannings referentie. 

 

Dipool
Een ding met twee polen / kanten.
In verband met antennes wordt de dipool-antenne bedoeld.   


Op moleculair nivo bedoelen we met een dipool dat de elektrische ladings verdeling van een molecule zo is dat er aan de ene kant negatieve ladingsdragers (elektronen) overheersen, en aan de andere kant positieve (een tekort aan elektronen). Veel isolatie materialen hebben zo'n eigenschap. Zie het hoofdstuk over condensatoren. Ook water heeft die eigenschap, en dat is de voornaamste reden dat een magnetron-oven zo effectief is. Die dipooltjes willen zo graag meetrillen in het hoogfrequente veld.

Bij luidsprekers of luidspreker-behuizingen spreken we over een dipool als de luidspreker nadrukkelijk ook aan de achterkant geluid afgeeft. Dat is het geval bij de meeste elektrostatische luidsprekers en bij elektro-dynamische luidsprekers die niet in een gesloten kast maar op een min-of-meer vlakke plaat gemonteerd zijn. Zie het hoofdstuk over luidspreker behuizingen.

 

Dirac puls

De Dirac puls is een theoretische impuls die oneindig kort duurt, en een oneindig grote amplitude heeft, maar wel een gedefinieerde oppervlakte heeft.
In de praktijk kan de dirac puls slechts benaderd worden.
De dirac puls wordt nog wel eens gebruikt bij de theoretische en praktische analyse van filters.

 

Direct drive

Bij platenspelers een aandrijfmechanisme waarbij de draaitafel direct aangedreven wordt, dus zonder tussenkomst van een aandrijfsnaar of tussenwiel.
Vooral voor scratchers is het handig omdat je het aandrijf mechaniek niet gauw kunt beschadigen, en bij direct drive is de draaitafel meestal snel op toeren.

 

Discreet

In de elektronica wordt er mee bedoeld dat een circuit of apparaat opgebouwd is met discrete onderdelen als weerstanden, condensatoren, transistoren etc.
Dit in tegenstelling tot "Geïntegreerd" (eng: Integrated) waarbij (ook) gebruik gemaakt wordt van geïntegreerde circiuits, die kleine zwarte doosjes met veel pootjes waarin een hoop transistoren en vaak weerstanden zitten (condensatoren en zelfinducties laten zich slecht integreren)
In de high-end sector gaat nogal eens het verhaal dat discrete analoge schakelingen te verkiezen zijn boven geïntegreerde. Dit verhaal gaat vermoedelijk terug op het feit dat de eerste analoge geintegreerde circuits (vooral OpAmps) een te gering gain-bandwidth-product hadden en een te hoge vervorming.
Tegenwoordig bestaat er een ruime keuze aan geïntegreerde circuits die uitstekende prestaties in het audio gebied leveren.

 

Discretiseren

Bij het proces van Analoog naar Digitaal omzetting (A/D-conversie) spreken we over discretiseren in tijd en discretiseren in amplitude.
Het gaat om een overgang van (tijd of amplitude) continue naar (idem) discreet.
Zie hoofdstuk Analoog en Digitaal

 

Dispersie
Het verschijnsel dat signalen met verschillende snelheid over een kabel kunnen lopen.
In een optische kabel met een grote diameter kan het licht zowel rechtdoor als sterk zigzaggend door de kabel gaan. Dat vertegenwoordigt verschillende weglengtes waardoor hoogfrequente signalen wel eens tegenfasig kunnen aankomen.
Bij TOS-link optische kabels voor digitaal audio doet dit probleem zich voor bij enkele tientallen meters kabellengte.
Dispersie komt ook voor bij koper-kabels, zowel twisted-pair als coaxiaal, maar pas bij zeer hoge frequenties (vele  MHz) of bij zeer lange kabels (kilometers) De problemen nemen toe met het product van lengte en te transporteren frequentie.
Dispersie is de belangrijkste reden dat de maximale snelheid van ADSL via de telefoon kabel (KPN) afhankelijk is van de afstand tussen je huis en de telefooncentrale.

We kennen het begrip ook in de optica, het heet dan meestal kleurschifiting.  

 

Dissipatie, dissiperen

Dissiperen betekent "in warmte omzetten". Dissipatie is de hoeveelheid warmte ontwikkeling, meestal uitgedrukt in Watt's.

 

Dither
Bij Analoog naar Digitaal conversie het toevoegen van een kleine hoeveelheid ruis aan het analoge signaal.
Dit garandeert dat ook bij zeer kleine sigalen de quantiserings ruis een willekeurig karakter houdt.
Zonder dither zou de quantisering ruis bij kleine signalen correleren met het signaal, wat inhoudt dat er harmonische vervorming ontstaat.
Zie hoofdstuk Analoog en Digitaal

 

Dolby

Dolby Laboratories. Een Amerikaans bedrijf dat zich toelegt op apparatuur voor de speciale behandeling van geluidssignalen, vooral in de filmindustrie.

 

Dolby-A

Net zoiets als Dolby-B (zie verder), maar dan voor de professionele wereld.
Het signaal wordt opgedeeld in 8 frequentie gebieden die ieder hun eigen dynamiek compressie / expansie krijgen.

 

Dolby-B
Systeem voor ruisonderdrukking bij magneetband opnames (in het bijzonder Compact Casette). Het bestaat uit een dynamiek compressie bij opname en een dynamiek expansie bij weergave.
Het principe is dat bij zachte passages de hoge tonen extra sterk opgenomen worden, en bij de weergave extra verzwakt worden. Daardoor wordt de ruis van de casetteband verzwakt bij zachte passages.
Probleem is de juiste calibratie aan de weergeefkant, want die is afhankelijk van de bandsoort.

 

Dolby-C

Een voor de consumenten markt nog wat verbeterde versie van Dolby-B.

 

Dolby Surround

Systeem om onder gebruikmaking van de bekende twee onafhankelijke stereo signaalkanalen de ruimtelijke effecten te realiseren die we van de bioskoop kennen.
Dolby Surround maakt gebruik van de normale stereo luidsprekers voor de meeste geluiden, een midden-voor- luidspreker (centre) vooral voor spraak, en enkele luidsprekers achter de kijker voor effecten.
Het is de bedoeling dat het TV-scherm midden tussen de stereo-luidsprekers staat.
Het systeem werkt frappant goed voor geluids effecten bij video / tv.
Als de video niet uitdrukkelijk "Dolby Surround" vermeldt met het daarbij horende logo dan is er een ander systeem gebruikt en heeft het activeren van je Dolby Surround weergave meestal een verslechterend effect op de geluidsweergave.
Voor Hifi muziek weergave is Dolby Surround niet geschikt omdat het om kunstmatige effecten gaat die geen enkele relatie hebben met een originele akoestiek.
Zie ook Surround.

 

Domein, tijds-domein, frequentie-domein

Een (audio) signaal kan op twee verschillende manieren bekeken worden: als golfvorm in het tijdsdomein, of als frequentie spectrum in het frequentie domein.
Let wel: Het gaat om 1 en hetzelfde verschijnsel, dat op verschillende manieren bekeken wordt !
Er bestaat een wiskundige methode om de ene voorstelling om te rekenen in de andere (en v.v.): de Fourier transformatie.
In de vorm van een computer programma is deze ook bekend als de FFT (Fast Fourier Transform) of de IFT (Inverse Fourier Transform)
De FFT en de IFT moeten met enige zorgvuldigheid gebruikt worden omdat er wat randverschijnselen zijn die de vertaling ernstig kunnen beinvloeden. Als je daarmee zorgvuldig omgaat kun je het ene domein perfect omrekenen in het andere.

 

Doordrukken
Bij een analoge band opname (band recorder, tape deck, casette deck) kan een sterk signaal op de band een magnetisatie veroorzaken in de voorliggende of nakomende windingen op de bandhaspel. Bij het afspelen kan dit hoorbaar worden als een echo achteraf, maar ook voorafgaand aan het eigenlijke geluid.
Er is erg weinig aan te doen. Digitale band systemen hebben er geen last van.

Doppler effect, Doppler vervorming

We kennen het Doppler effect vooral van de voorbijrijdende politie- brandweer- of amulance auto met sirene. Als de auto komt aanrijden worden de geluidsgolven a.h.w. in elkaar gedrukt en lijkt de toon hoger; als de auto van je af rijdt worden de geluidsgolven "uitgerekt" en wordt de waargenomen toon lager.
Dit zelfde effect kan ook optreden in luidsprekers, In het bijzonder luidsprekers die de zeer lage frequenties moeten weergeven en ook nog vrij veel hogere tonen doen. De "bron" voor de midden en hoge tonen beweegt dan heen-en weer in het tempo van de bas. Bedenk dat de conus uitslag bij basluidsprekers aanzienlijk kan zijn.
Er treedt zodoende een vervorming of vertroebeling op van de hogere tonen. We noemen dit Doppler vervorming. Dit is 1 van de redenen om verschillende luidsprekers (chassis) te gebruiken voor de verschillende frequentie gebieden, en vooral de scheidingsfrequentie voor de basluidspreker niet al te hoog te kiezen.

 

Draadgewonden, Wire wound

Een bepaalde uitvoerings vorm van weerstanden. Meestal gaat het om weerstanden die een wat groter vemogen kunnen verwerken. (1 tot tientallen of honderden Watts)
Draadgewonden weerstanden hebben een wat grotere zelfinductie, maar ze zijn veel beter bestand tegen kortstondige overbelasting dan bijv. metaalfilm weerstanden.

 

Draadloos

In de audio sector zien we steeds meer draadloze systemen komen. Al geruime tijd is er de draadloze hoofdtelefoon, en bij de zeer populaire surround luidspreker systemen is er een groeiend aantal te koop met draadloze overdracht van het signaal. (er wel een snoer naar het stopcontact nodig)

De systemen die berusten op Infra-Rood overdracht geven nog wel eens onderbrekingen als er iemand of iets tussen de apparaten staat. Systemen die met radio-frequente techniek werken, zoals "bluetooth" hebben dat nadeel niet.

 

Draaggolf
Zie Carrier

 

Drain

(engels) Lett: afvoer
1 van de elektroden van een veldeffect transistor. Als je een veldeffect transistor vegelijkt met een elektronenbuis, dan is de drain de anode.

 

Drain wire
De ongeisoleerde draad die in sommige afgeschermde kabels meeloopt om overal contact te maken met de afscherming. Je ziet deze constructie vooral als er een folie gebruikt is als afscherming, maar ook in gevlochten mantels zie je ze wel.
De drain wire moet altijd samen met de afscherming aangesloten worden.

 

Drieweg systeem

Luidspreker systeem met 3 (groepen) luidsprekers. Laag, midden, hoog.

 

Drift

Het verschijnsel dat de DC-instelling van een elektronisch circuit verloopt in de tijd of (vooral) met de temperatuur.
In audio apparatuur is drift zelden een probleem omdat er geen doorgifte van DC-signalen plaats vindt.
Het enige deel van een (transistor) audio versterker dat enigermate gevoelig kan zijn voor temperatuur verloop is de ruststroom instelling van de eind transistoren. Bij een te lage russtroom kan er cross-over vervorming optreden. In een goed versterker ontwerp is de ruststroom instelling d.m.v. een eenvoudig circuitje onafhankelijk gemaakt van de temperatuur.

 

Driver
In HiFi kringen wordt er meestal een (losse) luidspreker mee bedoeld. Soms echter een eindversterker.
Het woord driver is meer een mode-woord dan dat het een speciale betekenis heeft.

 

Drijvende komma

In de digitale techniek een methode om getallen met cijfers achter de komma te noteren.
Eng: Floating Point. Er bestaan diverse formaten. Het voordeel ervan is dat met een beperkt aantal bits een enorm groot getallen bereik bestreken kan worden. bijv: 10exp-400 tot 10 exp+400 (dit laatste is veeeeeel meer dan het aantal atomen in het hele universum)
Tegenstellingen : Vaste komma, Hele getallen, Fixed point, Integer
Digitaal audio werkt meestal in hele getallen of integer, omdat het benodigde getalbereik tamelijk bescheiden is.

 

DSP

Digital Signal Processor.
Een component of apparaat dat 1 of andere signaalbehandeling uitvoert met digitale middelen.
Te denken valt aan kunstmatige akoestiek en de signaalbehandeling van Dolby Surround en verwante compressie/expansie technieken.
Veelal wordt er ook gedoeld op een gespecialiseerde microprocessor die in samenhang met A/D en D/A omzetters analoge signalen kan behandelen, bijvoorbeeld in (industriele) regelprocessen.

 

DTS
Digial Theatre System. Een formaat voor een digitaal signaal dat door een geschikte decoder omgezet kan worden naar het 5.1 of 7.1 rondom geluid bij DVD multikanaal geluids weergave.

 

Dubbel blind

Een test methode die vooral gebruikt wordt bij het testen van medicijnen. Het "dubbel" betekent hier dat noch de patient, noch de behandelaar weet of de patient het echte medicijn of de placebo (nep middel) toegdiend krijgt. Het is immers vaak de behandelaar die rapporteert over de evt. vooruitgang van de patient, en ook deze mag niet beïnvloed worden door positieve of negatieve verwachtingen.
Bij luistertests is het meestal onpraktisch om ook degene die de apparatuur bedient niet te laten weten wat er getest wordt, maar er moet wel voor gezorgd worden dat die persoon het luisterpanel niet onopzettelijk kan beinvloeden. Zie ook blind testen.

 

Dubbel-T, dubbel-t filter.

De dubbel-T schakeling is een implementatie van een band-sper filter; een filter dat een bepaalde frequentie onderdrukt, maar hogere en lagere frequenties doorlaat.
In de audio praktijk kom je zulke filters niet gauw tegen; bovendien is de schakeling niet erg gewild omdat de toleranties op de weerstand- en condensator waarden nogal kritisch zijn, zeker als je een goede onderdrukking van die ene frequentie wilt.

 

Duur, duurder, duurst

In High-end Hifi land betekent duur altijd dat het ook beter is. Logisch, want waarom zou het anders zo duur zijn?
Probeer eerst uit te vinden of "beter" ten goede komt aan de geluidskwaliteit, of slechts aan de portemonnee van de verkoper / fabrikant.

 

DVB

Digital Video Broadcast. NL: digitale TV.  Er wordt via dezelfde wegen ook digitale radio uitgezonden.

We kennen tegenwoordig (2013) 4 smaken:
DVB-S: via de sateliet.(misschien wel de oudste) Kijk bij Astra en bij CanalDigitaal.

DVB-C: via de kabel (cable)

DVB-T: Terrestriaal = aardse plaatsing van de zenders (zie Digitenne)

DVB-H: Als -T, maar geoptimaliseerd voor in de hand gehouden apparaten zoals mobiele telefoons etc

 

DVD

Afkorting van: "Digital Versatile Disk". Een verdere ontwikkeling van de CD, waarbij er allerlei combinaties van audio, video en computerdata op een CD-achtige schijf kunnen staan. Er zijn mogelijkheden voor multikanaal stereo.


Dwarskracht, -compensatie

Bij een vinyl-platenspeler ontstaat er een radiaal gerichte kracht op de naald, omdat de arm niet zuiver volgens een raaklijn aan de groef staat.
Deze dwarskracht wordt bij de betere platenspelers gecompenseerd door een veer of een gewichtje dat de arm enigszins naar buiten trekt.
Zie Platenspeler

 

Dwepen, Dweperij

In o.m. de High-end-hifi-wereld het uiten van een voorkeur voor een bepaald merk apparatuur. De voorkeur wordt ingegeven door emoties, en niet (meer) door objectieve overwegingen. Er is een gebrek aan kritisch bekijken van de te maken keuzes, en meestal ook een gebrek aan kennis van de technische achtergronden. 

 

Dyne

Een ouderwetse maat voor een kracht.
1 dyne is 10-5 Newton, oftewel ca. 1 milligram.

 

Dynamiek

Lett: verandering.
In de muziek het verschil of (beter) de verhouding in geluidssterkte tussen de zachtste en de luidste passages in een muziekstuk of een opname.
Dynamiek wordt altijd uitgedrukt in dB.
Soms wordt er gedoeld op de verhouding tussen het luidste signaal dat onvervormd weergegeven kan worden en de ruis van het systeem, bij afwezigheid van een signaal. In dat geval zou het begrip ruisafstand toepasselijker zijn.
In de praktijk is de dynamiek van een muziek opname zelden groter dan zo'n 50 dB, en meestal veel minder. Dat komt eerstens omdat de dynamiek in de concertzaal maar zelden veel groter is, tweedens omdat we in de huiskamer zo'n grote dynamiek niet kunnen hebben. De opneem technici houden daar (hopelijk op een goede manier) rekening mee.
Reken maar mee: In een stille woonkamer heb je ca. 40 dBa achtergrond geluid. Stel dat je de zachtste passages daar bovenuit wilt horen, dan zet je je volume regelaar zo dat die op 50 dBa klinken. De hardste passages komen dan op 100 dBa, dat wil zeggen, het volume van een voorbij denderende vrachtwagen. Je buren en je huisgenoten zullen daar doorgaans niet blij mee zijn.
Bedenk ook dat de signaal-ruis afstand van het vinyl-platen systeem (de LP) niet meer dan ca. 45 dB was. Veel hifi liefhebber zijn daar nog steeds dolgelukkig mee......

 

Dynamiek compressie / expansie

Methode om de ruis te verminderen.
Bij opnemen of uitzenden wordt de dynamiek gecompimeerd, samen geperst. De zachtste passages worden sterker uitgezonden of opgenomen dan zou moeten.
Bij de weergave worden zachte passages extra zacht weergegeven, zodat alles weer klopt.
De bedoeling is steeds om de ruisbijdrage van het opslag medium of het zend-ontvang proces te verminderen. Zie ook bij Dolby A, B, C enz.
Een andere toepassing is om te zorgen dat alle muziek even hard klinkt. Bijvoorbeeld: de radiozender Classic FM gebruikt sterke dynamiek compressie om te zorgen dat alles ongeveer even hard klinkt. Voor in de auto is dat reuzel handig, maar bij thuis luisteren gaat het gauw vervelen.

 

Dynamisch

Veranderlijk, bewegend.
In samenstellingen: Elektrodynamisch, dat er iets elektrisch bewegt, zoals in een gewone luidspreker de spreekspoel beweegt in het magneetveld of bij een moving-coil pick-up element een spoeltje beweegt in een magneetveld..

Magnetodynamisch, dat er een magneet beweegt tussen de polen van een spoelenstel, zoals bij een MagnetoDynamisch of Moving Coil pick-up element.