Begrippen G                                                                                                                                <laatst bijgewerkt:  2020-12-06>
G
De letter G wordt in de elektronica gebruikt voor de (spannings) versterking van een bepaald circuit of deelcircuit.
Bij elektronen buizen wordt er het volgnummer van het rooster (grid) mee aangegeven, geteld vanaf de kathode. G1 is het stuurrooster, G2 het schermrooster etc.

Gain
De versterking van 1 of ander circuit. Soms wordt de gain aangegeven als een factor, soms wordt het aangegeven in dB of decibel.

Gain-Bandwidth-Product (GBW)
Een gegeven van een Operationele Versterker. Het is doorgaans de frequentie waarbij de open-lus versterking (dus zonder tegenkoppeling) gelijk is aan 1.
In het algemeen kan bij een opamp met een grotere GBW een sterkere tegenkoppeling toegepast worden, waardoor vervormingen afnemen.
Het GBW is slechts 1 van de eigenschappen, d.w.z. dat er nog meer gegevens over het frequentie-gedrag nodig zijn om uit te maken of een opamp geschikt is voor een bepaalde taak.

Galm
In een wat grotere ruimte kan een geluid vrij lang uitklinken op een min of meer gelijkmatige manier.
We noemen dat galm of nagalm, in tegenstelling tot echo, als er een geprononceerd vertraagd geluid optreedt dat soms zelfs meerdere malen weerkaatst..

Galvanische scheiding
We spreken van galvanische scheiding als twee (of meer) apparaten met elkaar verbonden zijn zonder dat er een elektrische stroom van het chassis van ene apparaat naar het chassis van het andere kan lopen.
Deze scheiding kan bereikt worden door koppeltransformatortjes, door optische elementen (fiber verbinding of opto-coupler) of (alleen voor HF-apparaten) door scheidings condensatortjes. Ook iedere vorm van draadloze verbinding geeft een galvanische scheiding.
Het aanbrengen van galvanische scheiding heeft soms zin als je aantoonbaar last hebt van storing van buitenaf, bijv. van lichtdimmers of brom door een aardlus.
Als je aantoonbaar last hebt van een zeer hoogfrequente stoorbron zoals een naburige radiozender, geeft galvanische scheiding veelal geen oplossing.
Onder bepaalde omstandigheden kan het probleem zelfs erger worden (aardlussen).
Zie ook: het hoofdstuk over storing

Ge-anodiseerd, ge-eloxeerd.
Zie eloxeren.

Geintegreerd
Zie Integrated.

Geleiders
Elektrische geleiders zijn o.m. alle metalen, en veel vloeistoffen (zuren, basen, zouten).
Magnetische geleiders zijn o.m. de meeste ijzer legeringen en een aaantal composieten zoals ferriet.
Zie ook Isolatoren.

Gelijkloop
Bij audio apparatuur de mate waarin de volume- en klank regelaars voor de beide kanalen links en rechts gelijk-op lopen.

Gelijkstroom, Gelijkspanning
Elektrische stroom die altijd in de zelfde richting loopt, c.q. spanning die altijd in dezelfde richting staat. Dit in tegenstelling met wisselstroom of -spanning. Ook de engelse term DC voor Direct Current wordt veel gebruikt. De tegenhanger is dan AC voor alternating current.

Gelijkzwevend
Een manier van stemmen van muziekinstrumenten met vaste toonverhoudingen (zoals de piano) waarbij de fouten evenredig verdeeld zijn over de intervallen.
Het komt op het volgende neer:
Als je een piano gaat stemmen zodat de quint intervallen (c-g, g-d, d-a, enz.) zwevingsvrij klinken, dan klinkt de laatste quint (die waarmee je terug komt op de c) vreselijk vals. Ook bij het stemmen in reine kwarten of reine tertsen hou je een onbruikbaar interval over.
Door die fout evenredig over het oktaaf te verdelen klinkt het aanvaardbaar. Het interval tussen twee opvolgende tonen op de piano wordt dan de twaalfdemachts-wortel uit 2.
De gelijkzwevende stemming wordt in nagenoeg alle westerse muziek gebruikt. Maar bijv. een strijkkwartet (dus zonder piano) speelt meestal rein. De gelijkzwevende stemming is rond de tijd van J.S.Bach uitgevonden, en Bach heeft dan ook een serie composities gemaakt waarin hij de mogelijkheden van die stem-methode uitbuitte. (Das Wohltemperierte Klavier)
Ik heb van ene Ruud Janssen een commentaar en een uitgebreide verhandeling over dit onderwerp ontvangen.

Geluid
Een trilling van de lucht die we met ons gehoor kunnen waarnemen.
Er bestaat ook infra-geluid, dat gaat om zodanig lage frequenties (tonen) dat we die niet kunnen horen. Een onderdeel van het wereldwijde netwerk om o.m. kern-explosies  door onbetrouwbare landen op te sporen bestaat uit het waarnemen van infrageluid.
Eveneens kennen we ultrageluid, frequenties boven de gehoorgrens van ca. 20 kHz. Ultrageluid wordt in de medische praktijk veelvuldig gebruikt. Denk aan de prenatale echo en doppler echo- onderzoek aan o.m. bloedvaten en het hart.

Geluidsdemping
Zie Geluidsdemping

Geluidsoverlast
Geluid uit luidsprekers is 1 van de veelvoorkomende oorzaken van burenruzies.
Zie Geluidsdemping

Gemiddelde waarde
Bij sinusvormige wisselstroom of spanning is de gemiddelde waarde gelijk aan 0.64 maal de |piekwaarde|.
De symbooltjes |...| duiden erop dat hier de absolute waarde bedoeld is, dus zonder rekening te houden met een evt. min-teken.
De gemiddelde waarde van een sinus signaal -met inachtname van de negatieve delen- is natuurlijk nul; er is geen DC-component.
Zie ook: Effectieve waarde, RMS en TRUE-RMS

Geometrie
Letterlijk 'aard meetkunde'
Het woord geometrie wordt vaak ge/mis-bruikt voor "het complex van afmetingen" of "de onderlinge verhoudingen van afmetingen" van 1 of ander ding.

Glasvezel
Zie Fiber, Optische verbindingen, Tos-link.

Glitch, ook wel spike
Een kortstondige verstoring van een signaal. In de audio-techniek wordt er meestal gedoeld op verstoringen bij de D/A omzetting.
Berucht is de MSB-glitch, die op kan treden rond de nul-doorgang van het audio signaal in sommige types D/A converter (die met laddernetwerken), die praktisch niet meer voor audio gebruikt worden..
Zie het hoofdstuk Analoog en Digitaal

Global feedback / Globale tegenkoppeling
Zie tegenkoppeling.  Tegenhanger is "Locale tegenkoppeling"

Golflengte
De lengte in meters van een golf die zich voortplant in een medium. De golflengte is simpelweg de voortplantings snelheid gedeeld door de frequentie.
Voor geluid in lucht, met een voortplantingssnelheid van ongeveer 330 meter per seconde, heeft een toon van 300 Hertz een golflengte van 1 meter. 20 kHz, de hoogste frequentie die mensen nog kunnen horen heeft een golflengte van ca. 1.5 cm.

Bij elektrische verschijnselen is de voortplantingssnelheid flink wat hoger, n.l gelijk aan de lichtsnelheid. In lucht is dat ca. 300.000 Km per seconde (ja, 7 x de aarde rond in 1 seconde) en in kabels altijd wat langzamer, tot 150.000 Km/s.

In de natuurkunde, en dus ook in de elektronica moet je altijd rekening houden met de vraag of een golflengte klein of groot is ten opzichte van het apparaat of de kabel waarover je spreekt. Als de golflengte klein is moet je er altijd nadrukkelijk rekening mee houden.
Zo moet je bij een S/PDIF of AES/EBU signaal van ca. 6 Mhz en dus een golflengte van 48 meter een kabel gebruiken met de juiste karakteristieke impedantie als je dat signaal over meer dan een meter of tien wilt transporteren. Bij een kabeltje van een meter komt het er niet op aan, want dat is kort en dan heb je geen last van reflecties die in een langere kabel zouden optreden. Zie het begrip Karateristieke impedantie in Kabeltechniek.

Een ander voorbeeld: Bij een geluidsfrequentie van 100 Hz (golflengte 3 meter) is de luidspreker kast bijna altijd klein t.o.v. de golflengte. Dat resulteert er in dat geluiden van zulke lage frequenties altijd rondom gestraald worden. Het maakt niet uit of je voor of achter de kast staat, je hoort evenveel bas.
Nou ja, voor zover de kamer flink groot is ten opzichte van de golflengte. Bij nog wat lagere frequenties is dat meestal niet meer zo waardoor er allerlei reflecties en staande golven optreden.
Bij hoge frequenties, zeg 3 Khz is de golflengte een decimeter, en dus niet meer klein ten opzichte van de kast. Zulke frequenties worden dan ook voornamelijk naar 1 richting gestraald.
Zie ook de begrippen "Verre veld" en "Nabije veld".

Goud
Edel metaal (dat wil zeggen dat het niet oxideert)
Chemisch symbool: Au, van Aurum. Elektrische soortelijke weerstand: 32 E-9 Ohm meter.
Het wordt nogal eens in een zeer dun laagje aangebracht op schakelaar-contacten en contactvlakken van connectoren voor signaal kabels.
Omdat er geen oxide vorming plaats vindt is de bedrijfs zekerheid van zulke contacten beter, vooral als het om kleine spanningen of kleine stromen gaat.

Grammofoon
Apparaat waarmee Grammofoonplaten (Vinylplaten) kunnen worden afgespeeld.

Grammofoonplaat
Ronde plaat waarop geluidsinformatie is vastgelegd in de vorm van een spiraalvormige groef die de geluidstrillingen volgt.
Vóór 1940 waren er veel verschillende formaten in zwang. De bekendste was de 78-toeren plaat met een speelduur van ca. 3 minuten. Na ca. 1950 kennen we alleen nog de Single, de EP en de LP.
De 78-toeren plaat is altijd van een zodanige kwaliteit dat er van HiFi geen sprake kan zijn. Hiet telt alleen de muzikaal/historische waarde. Er zijn recentelijk digitale technieken ontwikkeld om allerlei bijgeluiden (ruis, tikken en krassen) weg te werken. Hierdoor zijn veel opnames van historisch belang met een acceptabele geluidskwaliteit beschikbaar gekomen.
De Single had een speelduur van ca. 3 minuten en ging op 45 omw/min. Op dit systeem werd bijna uitsluitend populaire of jazz muziek uitgebracht. De Single heeft bestaan totdat de CD populair werd. Nog steeds is de speelduur van veel popnummers niet langer dan dat het op een singletje zou kunnen, hoewel daar met de CD geen enkele reden meer voor is.
De EP speelde op 33 omw/min ca. 15 minuten. Dit systeem is slechts korte tijd in zwang geweest, meestal voor wat langere pop/jazz nummers en wat kortere klassieke nummers. Voor zover mij bekend verdween de EP ongeveer toen de stereo platen kwamen.
De LP speelde met een diameter van 30 cm 20..30 minuten per kant op 33 omw/min. Voor vele jaren is dit DE standaard geweest voor muziek van alle genres. De Single en de LP zijn vanaf eind 50-er jaren ook in stereo uitgevoerd.
Ter onderscheiding van de CD is na de 80-er jaren de term vinyl-plaat ingeburgerd geraakt, naar het materiaal waaruit de grammofoonplaat gemaakt wordt.
Zie in de rubriek Analoog en Digitaal een vergelijking tussen de CD en de LP systemen.

Groeplooptijd, Group-delay
De vertraging die een signaal ondergaat in een elektronisch apparaat of een verbinding.
In sommige systemen is de vertraging afhankelijk van de frequentie. We spreken dan van niet lineaire fase of ongelijke group-delay.
Zie fase, fase-lineair.

Ground
Engels voor aarde, massa, retour leiding van een signaal verbinding.
Als het om een veiligheids aard aansluiting gaat is DE term: Protective Earth, of PE. In NL de geel/groene draad in stroomkabels.

Ground loop, ground loop insulator
Zie aardlussen

Grid
Engels voor een rooster in een elektronenbuis.
Ook het (grootschalige) elektriciteits netwerk.

Gyrator
De Gyrator is een passieve vierpool waarvoor geldt dat de ingangsspanning evenredig is met de uitgangsstroom en omgekeerd.
Voor audio toepassingen geeft de gyrator de mogelijkheid om betrekkelijk eenvoudig een grote zelfinductie te realiseren voor bepaalde actieve filterschakelingen. (Niet bruikbaar voor passieve luidspreker wisselfilters)
Een gyrator kan betrekkelijk eenvoudig gerealiseerd worden met twee OpAmps's, maar er bestaat ook een schakeling met 1 transistor. Deze laatste wordt nogaleens gebruikt in equalizers. Zie Actieve Filters